Maakt de overheid winst op je paspoort?

Iedereen boven de achttien jaar moet eens per tien jaar naar het gemeentehuis om het paspoort verlengen. Dat kost (exclusief pasfoto’s) 75,82 euro. Waar gaat dat geld eigenlijk heen?

Een nieuw paspoort kost in Nederland maar liefst vijfenzeventig euro en tweeëntachtig cent. Best veel, en dan zijn we nog niet eens het land met de hoogste kosten voor dit document. Maar waar betaal je eigenlijk voor? De makers van Alledaagse Vragen hebben het uitgezocht. ‘Het heeft wekenlang gekost om dit uit te zoeken’, aldus verslaggever Elif Kan.

Het bedrag is opgebouwd uit kosten voor de dienstverlening, administratie en het materiaal. Maar is dat echt meer dan vijfenzeventig euro waard? Het korte antwoord is: nee. De Nederlandse staat maakt namelijk ook een deel winst op jouw paspoortaanvraag.

‘Het was niet heel makkelijk om dit uit te pluizen’, volgens Elif. ‘Iedereen die ik hiernaar vroeg werd de mond gesnoerd of gaf aan hier niks over te kunnen zeggen.’ Via via stuit Elif op een document waarin staat dat de overheid in de jaren 2009 tot en met 2013 al zo’n dertig miljoen euro winst heeft gemaakt op reisdocumenten – waaronder paspoorten.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken denkt daar anders over. De prijs van een paspoort of ID-kaart wordt jaarlijks bepaald aan de hand van de actuele prijzen van de materialen. Het geld dat over is, gaat in een reservepot. En, zo laat het ministerie aan Elif weten: ‘De reservepot is bedoeld om de grote schommelingen in kosten voor de burger te voorkomen.’ Een reservepot dus.

Of het nou winst heet of niet; mag dat zomaar? ‘Dat is een vrij ingewikkeld verhaal’, volgens Corine Hoeben, onderzoeker bij het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO). Voor een paspoort betaal je namelijk zogenaamde leges. ‘Dat betekent dat de overheid iets voor jou persoonlijk heeft gedaan. Daar betaal je dan een bedrag voor.’ De bedragen voor die leges staan in een legesverordening. ‘Die bestaat uit ongelofelijk veel bedragen.’

Wat er met het geld uit die reservepot gebeurt is onduidelijk. ‘Ik krijg geen inzage in die reservepot’, aldus Elif. Hoeben heeft zo haar vermoedens over de reden voor de beperkte transparantie wat betreft de reservepot. ‘Het zou kunnen zijn dat er liever niet transparant wordt gedaan, omdat dan het risico wordt gelopen dat er allerlei Kamervragen komen of gedoe in de media.’ Omdat er dan wellicht ophef ontstaat over welke problematiek met dat geld opgelost kan worden, voordat duidelijk uitgelegd kan worden dat dat geld speciaal gereserveerd is voor prijsschommelingen en alleen daaraan uitgegeven kan worden.