Maakt de overheid ons gokverslaafd?

Vanaf 1 oktober is het voor gokbedrijven met een vergunning mogelijk om legaal kansspelen op het internet aan te bieden. Onder strenge regels, maar houdt iedereen zich daar netjes aan?

‘Een-eentje-hier-en-een-tweetje-daar, daarvan denkt iedereen dat het toch tamelijk onschuldig is’, aldus ChristenUnie-Kamerlid Mirjam Bikker. Zelf vindt ze het allesbehalve onschuldig. ‘Bij de helft van de jongeren [in verslavingsklinieken] is de verslaving begonnen bij Toto.’

Gokken mag in Nederland alleen via de overheid; dat is tijden geleden zo bedacht om te voorkomen dat mensen te veel gokken en daardoor zichzelf of hun naasten in de financiële vernieling helpen. ‘Vervolgens gaan we daar dus duurbetaalde reclame voor maken – op YouTube, op televisie of op de radio – om mensen aan het gokken te brengen’, legt Frank G. Bosman, cultuurfilosoof aan Tilburg University in Kassa uit. Er bestaat volgens Bosman grote discrepantie tussen de oorspronkelijke reden dat gokken destijds is ondergebracht bij de staat en hoe zij daar nu mee omspringen. ‘De Nederlandse overheid creëert nieuwe gokkers en dus ook nieuwe gokproblemen door deze intensieve reclamecampagne. En dat vind ik buitengewoon immoreel.’

Voornamelijk de reclames voor voetbal wedkantoor Toto, onderdeel van de Nederlandse Loterij, liggen onder een vergrootglas. ‘Een-eentje-hier-en-een-tweetje-daar’, zoals wordt bezongen in de spotjes, duidt op de voetbaluitslagen waarop ingezet kan worden. Die spotjes worden op hun beurt ingezongen door bekende Nederlanders - vaak oud-voetballers – zoals Wesley Sneijder, Andy van der Meijde en Royston Drenthe, maar ook model Kim Feenstra, illusionist Hans Klok en rapper Maradonnie. Voor de reclame met de laatstgenoemde is Toto al eerder aan de mouw getrokken door de Tweede Kamer, die de rapper niet langer als ‘Koning Toto’ in de reclame wil zien. 

Reclame maken voor gokken is onderhevig aan regels. Zo mag de reclame niet voor negen uur ’s avonds worden uitgezonden en mag deze niet gericht zijn op jongeren onder de vijfentwintig jaar. Ook mag er in de reclame geen gebruik worden gemaakt van rolmodellen die jonger zijn dan vijfentwintig jaar of een groot bereik hebben onder jongeren. Dat was destijds ook het pijnpunt bij Maradonnie. Hoewel hij zelf precies vijfentwintig jaar oud is wanneer hij in de reclame speelt, heeft hij een niet te ontkennen invloed op jongeren onder de vijfentwintig.

‘Ze zijn natuurlijk al eerder op de vingers getikt', vertelt Floor van Bakkum van verslavingsinstelling Jellinek, duidend op Maradonnie. En het is maar de vraag in hoeverre dat niet ook geldt voor bijvoorbeeld Wesley Sneijder en Andy van der Meijde. ‘Nu komen ze weer met bekende Nederlanders waarvan ik denk: daar zit toch wel een hele grote groep jongeren die ook deze mensen aanbidt.’ Volgens Van Bakkum worden jongeren op een laagdrempelige en ogenschijnlijk onschuldige manier aan het gokken gebracht, zonder dat ze zich bewust zijn van de mogelijke gevolgen. ‘Wij zouden graag zien dat er geen gokreclames meer zijn. We zijn niet voor een verbod op gokken; we denken dat het goed is dat die gokmarkt gereguleerd wordt en dat er meer gebeurt om mensen met een gokverslaving te signaleren, te ondersteunen en hulp te bieden. Maar we denken wel dat het belangrijk is daar niet wervend in op te treden.’  

Toto laat aan Kassa weten zich te richten op jongvolwassenen van vierentwintig jaar en ouder. Volgens Kamerlid Bikker totaal ongeloofwaardig. ‘Zelfs kinderen kennen de Koning Toto wijsjes al.’ Bikker pleit, net als Jellinek, voor een verbod op gokreclames. ‘We zien dat het op dit moment niet goed gaat. We zien dat Nederland overspoeld wordt met gokreclames nu het sinds 1 oktober mogelijk is om online te gokken. En dat het niet lukt om dat te beperken tot de mensen die al gokten op internationale sites. Het gaat veel breder en trekt nieuwe gokkers aan. En daarmee de kans op verslaving.’