Lonneke van der Zee over de Dag van de Persvrijheid: ‘Daar zullen wij voor blijven strijden’

Vandaag, op 3 mei, is het de Dag van de Persvrijheid. Hoe beziet algemeen directeur van BNNVARA Lonneke van der Zee deze dag?

'Op deze dag staan we stil bij collega’s die hun werk niet in vrijheid kunnen doen of gevangen zitten. En herdenken we wereldwijd vermoorde journalisten.

Dat we daar in vrijheid bij stil kunnen staan is een groot goed, want gelukkig is het in Nederland nog altijd goed gesteld met de persvrijheid. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar zo vanzelfsprekend zijn die vrijheden niet. Ook in Nederland zien we ontwikkelingen die de persvrijheid onder druk zetten.

Slechts twee grote mediabedrijven bezitten de overgrote meerderheid van de kranten in Nederland en met name op lokaal en regionaal niveau is er nog weinig keuze voor het publiek. Openbaarheid van informatie is een punt van zorg en journalisten hebben in toenemende mate te maken met geweld en intimidatie.

Ook bij BNNVARA merken wij dit. Collega’s krijgen steeds vaker te maken met geweld en (online) intimidatie. De NVJ heeft onderzocht dat acht op de tien journalisten één of meerdere keren te maken hebben gehad met agressie en bedreiging.

Helaas herkennen wij dit. Veel van onze journalisten hebben ook in toenemende mate te maken met allerlei vormen van agressie en bedreiging. Met als dieptepunt de poging tot moord op onze collega Tim Hofman afgelopen jaar, waarvoor het OM inmiddels een man heeft aangeklaagd. Tegelijkertijd wordt het werk van onze onderzoeksjournalisten er niet eenvoudiger op: openbaarheid van informatie is niet vanzelfsprekend en we hebben te maken met zwijgende of met juridische procedures dreigende multinationals. De uitzending van de Zembla-aflevering De PFAS-doofpot, waarvoor Roelof Bosma en zijn team de titel Journalist van het Jaar 2023 kregen, toont aan hoe belangrijk het is dat we deze misstanden aan de kaak stellen.

Dit is het werk waarvoor we dagelijks ons bed uit komen. Persvrijheid is cruciaal om een democratie te laten functioneren. Journalisten voorzien de samenleving van onafhankelijke informatie en controleren de overheid en politiek. De NVJ stelt hierover: “Als journalisten hun werk niet meer veilig kunnen doen, kan dit ervoor zorgen dat bepaalde onderwerpen niet meer worden behandeld, dat er bepaalde wijken niet meer worden bezocht of dat journalisten voorzichtiger worden met publiceren vanwege het risico op bedreigingen of op juridische stappen.”

De publieke omroep speelt een ongelooflijk belangrijke rol in het informeren van de samenleving. Een sterke publieke omroep, onafhankelijk van politiek en commercie, is cruciaal in een goed functionerende democratie. En laat die publieke omroep juist nu onder druk staan.

Politieke partijen spreken over bezuinigingen op de publieke omroep. De grootste partij van Nederland noemde journalisten in het verleden “tuig van de richel” en zette de publieke omroep afgelopen mediadebat weg als een “nutteloos ding”.

Dit terwijl de publieke omroep wekelijks 83% van de Nederlanders bereikt en die de Nederlanders slechts 3,32 euro per maand kost. Daarvoor maken wij naast journalistieke programma’s op televisie, radio en online, films, dramaseries, documentaires, cultuur- en spelprogramma’s en podcasts.

De publieke omroep is er voor iedereen en dat zorgt voor geïnformeerde burgers, gecontroleerde macht en voor gezamenlijke belevenissen. In een tijd dat de persvrijheid wereldwijd onder druk staat is het belangrijk dat onze collega’s, maar ook de journalisten van dagbladen en commerciële omroepen, in vrijheid hun werk kunnen blijven doen. Daar zullen wij voor blijven strijden.'