Leidt online gokken tot meer gokverslaafden?

Sinds 1 oktober 2021 mag er online gegokt worden bij legale aanbieders. Leidt dit tot meer gokverslaving?

‘Online gokken is een normaal product geworden', zegt Feite Hofman, voorzitter van Stichting Anonieme Gokkers en zelf 23 jaar gokverslaafd geweest, in Vroeg!. ‘Daar word ik boos van, want het is een riskant product.’

Gokken mag in Nederland alleen via de overheid, om te voorkomen dat mensen zichzelf of hun naasten in de financiële vernieling helpen. ‘De Nederlandse staat is dus aandeelhouder én toezichthouder op de kansspelmarkt’, legt Spuiten en Slikken-presentator Max Terpstra uit in de documentaire Verslaafd aan verliezen. ‘De voetballer én de scheidsrechter.’

Sinds 1 juli 2023 is een groot deel van de gokreclames verboden, maar daarvoor pompte de overheid de jackpot in gokreclames. Daarnaast blijken gokbedrijven bij de totstandkoming van reclameregels over gokken meer inspraak dan verslavingsdeskundigen te hebben gekregen.

Online gokbedrijven mogen nog wel reclame maken, mits zij kunnen aantonen dat minstens 95 procent van hun publiek 24 jaar of ouder is.

De gokverslaafde Django kreeg door de vele gokreclames na de legalisering een terugval. Zijn leven is, kort gezegd, verwoest door dit beleid – en hij is niet de enige. Terwijl de gokindustrie al meer dan een miljard verdiend heeft groeit het aantal probleemgokkers. Weten zij welke schade ze aan hebben gericht?

Sinds de legalisering trekken steeds meer mensen aan de online fruitautomaat: het aantal spelers bij online legale aanbieders steeg met 61 procent. Eén op de vijf spelers was in juli 2022 tussen de 18 en 23 jaar.

Eén van hen is student Richard. In de Spuiten en Slikken-documentaire speelt hij een potje online roulette. Zijn inleg van vijftig euro is binnen twaalf minuten 115 euro. ‘Als we zo doorgaan, hebben we straks driehonderd euro’, vertelt presentator Max Terpstra. ‘Ik baal er echt van dat ik er zo over nadenk, maar dit is dus waarom het zo verslavend kan werken.’

Dat ondervond hij aan den lijve. In drie jaar tijd vergokte Max zestienduizend euro in het casino. Hij beschrijft zijn gokverslaving als: 'Een duiveltje dat mij vertelde: "Zet gewoon meer in, want dit is jouw moment om te pakken.” Dat is gewoon fucking kut.’ Dat is ook te zien als Richard even later all-in gaat. Binnen vijf minuten raakt hij zijn inleg weer kwijt. ‘Dit is het moment dat het misgaat’, vervolgt Max. ‘Er is één ding dat je denkt: ik moet weer winnen, ik heb gezien dat ik kan winnen, dus nu moet ik gewoon net zo lang geld gaan inzitten, totdat ik weer ga winnen.’

Naast het aantal online gokkers, zoals Richard, nam ook het aantal cliënten met een gokverslaving sinds de legalisering toe. In 2021 waren 1.887 mensen in behandeling voor een gokverslaving, meldt verslavingszorginstelling Jellinek. Bij Hervitas, specialist in gokverslavingen, zagen ze in oktober 2022 een stijging van vijftig procent.

Goksites blijken zelf een wettelijke zorgplicht te hebben voor online gokkers. Ze moeten aan verslavingspreventie doen, door spelgedrag te analyseren. ‘Als een speler opvalt met een mogelijk gokprobleem, dan is het online casino verplicht om in te grijpen’, schrijft Kassa.

Maar die zorgplicht wordt te weinig gewaarborgd, concludeert de Kansspelautoriteit. Om spelers die in korte tijd veel geld verliezen of tegen een gokverslaving aanhikken meer te beschermen, moet de wet- en regelgeving worden aangescherpt.

Momenteel kan je bij het aanmaken van een account wel limieten instellen, zoals hoeveel uur je maximaal wil online gokken, hoeveel geld je maximaal in je online portemonnee kan hebben en hoeveel geld je maximaal wil kunnen verliezen. In de Wet kansspelen op afstand staat vastgesteld dat spelers onder de 25 jaar niet meer dan 400 euro per maand kunnen verliezen op een goksite.

Maar er blijken grote verschillen te zijn tussen legale online goksites onderling, ontdekte Kassa. Spelers kunnen ervoor kiezen om 24 uur per dag te gokken met speellimieten van wel honderdduizend euro per dag.

Om gokverslaving te voorkomen, voerde Loket Kansspel tijdens het WK Voetbal in 2022 vier weken lang campagne. Vier weken, tegenover drie jaar aan overheidsreclames. ‘Als je dat doet, moet er ook een tegengeluid komen’, vindt directeur Nathalie Smit.

Het is ook de enige bewustwordingscampagne die in de afgelopen twee jaar is gevoerd. ‘Wat me nog bozer maakt, is dat dat echt gebeurt uit een soort angst om jongeren in aanmerking te brengen met het idee: gokken is gevaarlijk. Dat dat dan zou triggeren om het júíst te doen (...) dus laten we dan maar gewoon helemaal niks zeggen, want dan komen ze er überhaupt helemaal niet mee in aanmerking.’

Dat blijkt niet zo te zijn. Op middelbare scholen wordt namelijk al gegokt. ‘Zorgelijk. Deze jongeren zijn er eigenlijk nog helemaal niet klaar voor om op zo’n niveau na te denken over geld.’ Bij de helft van de jongeren in een verslavingskliniek begon de gokverslaving door TOTO. ‘Een-eentje-hier-en-een-tweetje-daar’ is dus toch niet zo onschuldig als het lijkt.

‘Ik denk dat de meeste mensen denken dat gokken gewoon een spelletje is en dat iedereen heus wel weet dat je echt in de problemen kan komen door gokken, maar dat daar echt stigma’s op zitten.’

Na de zomer komt demissionair minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming, onder wie de Wet kansspelen op afstand valt, daarom met een maatregelenpakket. ‘Ik zet alle maatregelen in om het bewustwordingsproces bij de Nederlanders te versterken’, belooft hij.

Als je gokverslaafd bent of iemand kent die dat is, kan je jezelf of iemand anders bij het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen (Cruks) aanmelden voor een gokstop van minstens een half jaar voor online goksites, speelautomatenhallen en casino’s met een Nederlandse vergunning. Ook kan je 24/7 terecht bij Loket Kansspel.

Leidt je gokverslaving tot suïcidale gedachten? Neem dan contact op met 113 Zelfmoordpreventie. Daarnaast zijn er praatgroepen voor mensen die hulp zoeken bij een gokverslaving, kan je je laten begeleiden door een verslavingskliniek of in therapie gaan bij een psycholoog.

In de vloedgolf aan reclames voor gokken is er amper een tegengeluid geweest over de risico’s ervan. En dat terwijl de Kansspelautoriteit in 2019 al waarschuwde dat gokreclames juist kwetsbare groepen als jongeren kunnen raken. Inmiddels is één op de vijf online gokkers tussen de 18 en 23 jaar oud, en zien hulplijnen voor mensen met een gokverslaving een stijging in jongeren die hierdoor in de problemen komen. Alle alarmbellen gaan af, en nog steeds worden jongeren niet op de gevaren van gokken gewezen.

Daarom starten BNNVARA en Spuiten en Slikken de eerste campagne die erop gericht is jongeren bewust te maken over de risico’s van gokken en hulp te bieden bij verslaving.