Lale Gül schrijft in 'Ik ben vrij' over periode na haar debuutroman: 'Zag familieleden blind worden van woede'

Lale Gül debuteerde drie jaar geleden met haar autobiografische roman Ik ga leven. Wat is er na de verschijning van haar eerste boek allemaal gebeurd, en wat gaan we lezen in haar nieuwe boek Ik ben vrij?

In Ik ga leven schreef Gül over het opgroeien in een streng-islamitisch gezin in Amsterdam-West. Het eerste boek van de Turks-Nederlandse schrijver maakte veel los in de literaire wereld; Gül domineerde wekenlang de bestsellerlijsten en werd in 2021 de jongste NS Publieksprijs winnaar ooit. Haar succes had echter ook een schaduwzijde, die ze haarfijn uitlicht in haar tweede roman Ik ben vrij. Gül vertelde er gisteravond over in Sophie & Jeroen.

'Ik heb heel vaak tegen mijn uitgever gezegd: er komt absoluut geen tweede roman over mijn familie of de islam. Ik ben klaar met dat onderwerp', vertelt Gül. Niet alleen kreeg de schrijver na de verschijning van Ik ga leven te maken met ernstige bedreigingen; ook haar eigen familie was absoluut niet te spreken over het boek. 'Ik wist wel dat mensen boos zouden worden, maar ik wist niet hoe boos. Ik zag familieleden thuis, ook mijn ouders, blind worden van woede. En zij werden toen ook fysiek, helaas. Dat heb ik uitgebreid beschreven in mijn boek.'

’"Kom hier, jij eerloos wezen", schreeuwt jouw moeder vanaf de overkant van de straat', leest Jeroen Pauw voor uit de nieuwe roman. ‘Terwijl ik langzaam dichterbij kom, snelt ze naar me toe. Ze trekt haar rechterschoen uit om die als wapen tegen mij te gebruiken. "Wie ben jij, wie heeft jou zo opgevoed?", krijst ze door de straat, terwijl de platte zool van haar schoen op mijn nek terechtkomt. Op mijn armen, op mijn schouders, op mijn hoofd. Ik bescherm mijn hoofd met beide armen. Ondertussen schopt ze tegen mijn schenen.'

Nadat het thuis escaleerde vluchtte Gül en belde ze Femke Halsema, wiens telefoonnummer Gül had gekregen na haar eerste radio-optreden. Hoewel Gül in eerste instantie niet dacht deze nodig te hebben, bleek dit een aantal dagen later wel degelijk zo te zijn. Halsema bracht Gül vervolgens in veiligheid in een safehouse. In die periode daarna kreeg de schrijver vanuit allerlei hoeken enorm veel kritiek op haar boek vanuit de islamitische gemeenschap.

Nog steeds vindt Gül het lastig om zich hierin in te leven: 'Ik snap niet hoe je bijna iemand zijn bloed kan drinken, als ik bepaalde comments lees op Facebook en TikTok, terwijl iemand een persoonlijk verhaal vertelt (...) maar ik denk dat het komt omdat ik in een restaurant heb gegeten genaamd 'de islam' en een negatieve review heb achtergelaten toen ik wegging. En dat die gemeenschap daar gewoon niet aan gewend is. Zowel niet in hun herkomstlanden als hier in Nederland niet. Die discussie is gewoon helemaal nieuw voor hen.' De schrijver stelt dat zij momenteel de enige is die misstanden beschrijft in de moslimgemeenschap.

Naast alle kritiek en bedreigingen bleef Gül onophoudelijk vragen krijgen over 'wanneer dat tweede boek nou toch kwam'. Na lang wikken en wegen besloot de schrijver daarom haar ervaringen na Ik ga leven te bundelen in Ik ben vrij. Over die titel heeft Jeroen wel nog een vraag: is Gül eigenlijk wel een beetje vrij? 'Dat is een moeilijke vraag', aldus Gül. 'Tot mijn 23ste had ik altijd een avondklok, niet alleen in de lockdown. Ik kon me niet kleden zoals ik wilde (...) ik mocht niet eten wat ik wilde en geen alcohol drinken (...) geen relaties voor het huwelijk (...) en moest verplicht naar de Koranschool. Na mijn debuut ben ik vrijer dan ooit geweest in die zin. Aan de andere kant had ik overal naartoe beveiliging mee en honderden aangiftes bij de politie en twee rechtszaken.' Gül hoopt op een rustigere tijd nu haar tweede boek in de boekhandels ligt.