Kun je klimaatneutraal op (vlieg)vakantie?

Vroeger was vliegen maar voor een kleine groep weggelegd. In 1950 vlogen 25 miljoen mensen de wereld rond. Nu is dat gestegen naar zo’n 4 miljard (!). Zo meldden Amber Kortzorg en Nina van Hattum in de nieuwste aflevering van De Klimaatverkenners (Kassa).

Er wordt per jaar zo’n 4,8 miljard liter kerosine getankt en dat is goed voor een uitstoot van 13,6 megaton CO2, meldt Joop in juli dit jaar. Dat staat gelijk aan 17 miljoen keer op en neer naar Bali. En dat heeft zo zijn effect op ons klimaat. Een vakantie voor twee personen naar Bali staat bijvoorbeeld gelijk aan 8000 kg CO2-uitstoot. En sterker nog: als de luchtvaart een land zou zijn, zou het in de top tien komen van meest vervuilende landen ter wereld. Om die reis naar Bali te compenseren moet je samen ruim acht jaar vegetarisch eten. Daarom is een keuze voor een kampeervakantie in Frankrijk met de trein, een stuk beter voor het milieu. Dat kost maar 650 kg CO2.

Treinreis

Is de trein een goede oplossing voor het vliegprobleem? Dat zoeken Amber en Nina uit. Beiden gaan op zoek naar retourtickets voor dezelfde Europese bestemmingen. Ze zoeken vlieg- en treintickets naar Londen, Barcelona en Praag. Maar in alle gevallen blijkt de trein duurder te zijn en misschien nog wel belangrijker: de reis duurt veel langer. Waar het twee uurtjes vliegen is naar Barcelona, ben je met de trein al gauw twaalf tot negentien uur onderweg.

Elektrisch vliegtuig

Martin Nagelsmit is bezig met het ontwikkelen van een elektrisch vliegtuig. Maar vooralsnog is het moeilijk dit van de grond te krijgen, vooral voor lange afstanden. Letterlijk. En dat heeft met name te maken met het gewicht van het aantal batterijen. Je hebt namelijk een gewicht van dertig vliegtuigen aan batterijen nodig om een vliegtuig te laten vliegen. En laat lichtgewicht nou net heel belangrijk zijn bij een vliegtuig. Nagelsmit: ‘Er zijn een aantal startups die nu beloven dat ze in 2025 een elektrisch vliegtuig op de markt kunnen hebben voor zo’n negen tot negentien passagiers, die dan 500 à 1000 kilometer kan vliegen. Dat is de eerste generatie elektrische vliegtuigen die je ziet komen.’

Martin Nagelsmit naast een model van een elektrisch vliegtuig in De Klimaatverkenners (2019)

Vliegtaks

Om mensen te ontmoedigen te gaan vliegen wil staatssecretaris Menno Snel een vliegbelasting instellen. In 2021 zouden we dan ruim zeven euro meer moeten betalen per vliegticket. ‘Het is belangrijk dat we dit gaan invoeren. Voor de auto, trein of brommer betaal je altijd belasting. Dat vinden veel mensen niet leuk, maar het is logisch dat je daar wat voor betaalt. Behalve als je in een vliegtuig stapt. Dan betaal je niets en dat is best raar. Dat levert ook veel vervuiling op, hartstikke veel CO2-uitstoot’, zo vertelt hij een half jaar geleden in Pauw.

Enkele landen om ons heen hebben al een zogenoemde vliegtaks. Nederland heeft dat ooit een jaar gehad, waarna het weer afgeschaft werd. ‘Veel landen maken onderscheid tussen korte vluchten en lange vluchten. Zij hanteren binnen Europa vaak een taks van ongeveer zeven euro.’ Maar niet alleen mensen betalen voor vervoer. Goederentransport heeft ook te maken met belasting. ‘Andere landen om ons heen doen dat vaak niet. Ik vond dat eigenlijk wel logisch. Of je nou mensen of goederen vervoert, die moeten allebei betalen.’

Die relatief kleine bedragen leveren op jaarbasis zo’n 200 miljoen euro op. Met dat geld gaat de overheid, zoals Snel dat noemt: ‘leuke dingen doen’. Onder leuke dingen verstaat hij de kosten verlagen. Hij wil de belasting verleggen. Dus: minder loonbelasting en meer belasting voor vervuilende sectoren. Investeren in duurzaamheid doen ze niet met dit geld. ‘Daar is in het regeerakkoord niet voor gekozen. Het moet een algemene belasting zijn en het geld dat daarmee wordt opgehaald moet gaan naar algemene middelen.’

Compensatie

Het is bij veel luchtvaartmaatschappijen ook mogelijk om je uitstoot te compenseren. Door iets meer geld te betalen wordt er ergens anders minder uitgestoten of kunnen er broeikasgassen uit de lucht worden gehaald. Kassa zocht in 2018 uit hoe deze compensatie werkt. Babette Porcelijn noemt de compensatie misleidend. ‘De klimaatschade is heel ernstig, maar dat voel ik niet terug in de prijs.’ Bij KLM compenseer je met elf euro al een retour Amsterdam – Bangkok. Uit onderzoek van de Stanford University blijkt dat de daadwerkelijke klimaatschade 190 euro per ton CO2 kost. Volgens Babette Porcelijn is het retourtje goed voor zo’n 4 ton CO2. Oftewel 760 euro aan klimaatschade.

De CO2-uitstoot van een vliegreis wordt gecompenseerd door verschillende organisaties zoals Atmosfair, GoodPlanet Foundation en GreenSeat. Dit doen ze door milieuvriendelijkere kookfornuizen aan te schaffen voor gezinnen in Nigeria, zodat er minder bomen hoeven te worden gekapt voor houtvuurtjes. Maar ze investeren ook in duurzaamheidsprojecten in ontwikkelingslanden en ze planten bomen. Porcelijn: ‘Ik vind het gek dat wij in het rijke Westen knetterveel CO2 uitstoten en dat wij vervolgens onze compensatie exporteren naar het buitenland waar mensen nauwelijks wat bijdragen aan het probleem. Maar toch krijgen zij het daar voor hun kiezen. Het zijn wel goede ontwikkelingen die bijdragen aan de oplossing, maar de schaal is te klein.’