Klimaatactivisme: 'Ik zou niet weten waarom alleen jonge mensen dat moeten doen'

De meeste klimaatactivisten die je online, in de krant of op televisie ziet zijn jong. Maar dat betekent niet dat oudere klimaatactivisten er niet zijn of niet nodig zijn. Sterker nog: ze zijn essentieel.

In de ochtend van 31 oktober verzamelen klimaatactivisten zich bij vier verschillende gebouwen in het centrum van Londen. Gewapend met brandblussers waaruit een oranje verf gespoten wordt. Binnen enkele minuten zijn de gevels gekleurd. Op de muren is de tekst ‘Just Stop Oil’ te lezen. De boodschap en naam van de organisatie achter deze actie – die we ook kennen van de tomatensoep over de Zonnebloemen van Van Gogh.

Wat de activisten verbindt is dat ze ‘niet langer bereid zijn toe te kijken hoe alles waar ze van houden vernietigd wordt, terwijl kwetsbare mensen hongerlijden en fossiele bedrijven en de rijken profiteren van hun ellende’. Maar wat vooral opvalt is waarin zij van elkaar verschillen; namelijk hun leeftijd.

Jonge activisten
Wie denkt aan een klimaatactivist heeft al snel een beeld van een jonge actievoerder in het hoofd. Dat is ook niet gek, want het overgrote deel van de klimaatactivisten die we in de media zien is jong: Greta Thunberg is 19 jaar oud, de tomatensoep-activisten zijn 20 en 21, en de man op de talkshowtafel bij Jinek, Jelle de Graaf, is 33. ‘De strijd tegen klimaatverandering ontvouwt zich langzaam als een generatiestrijd’, aldus journalist van de Groene Amsterdammer Jaap Tielbeke in 2018. Een strijd ‘waarin de jeugd zich genoodzaakt ziet om naar creatieve ‘wapens’ te grijpen’.

Ongenuanceerd
Tieners en twintigers zijn simpelweg meer geneigd tot activisme, denkt Vroege Vogels-presentator Menno Bentveld. ‘Op een jeugdige – en niet door realiteit doodgeslagen – manier kwaad zijn. Wat ongenuanceerder. En dat lijkt me heel goed. Want misschien is – als het gaat om klimaat – de tijd van nuance wel voorbij. Daarom denk ik dat vooral jongeren de kar trekken. En dat is maar goed ook, want je hebt mensen nodig die ongenuanceerd de strijd voeren.’

Toekomst
Daarnaast hebben zij natuurlijk meer te verliezen. ‘Het gaat over hun toekomst. Wij, mensen van rond de vijftig jaar en ouder, gaan die extreme gevolgen misschien niet meer meemaken. Maar de mensen die zich nu vastplakken aan kunstwerken wel. En anders hun kinderen. Op de rampzalige dag dat het Meisje met de Parel voor de kust van Den Haag in zee drijft omdat de zeespiegel dramatisch gestegen is, kan helemaal niemand er meer van genieten. Dat schrikbeeld zal door hun hoofd spoken. Er wordt veel te weinig geluisterd naar mensen die zich zorgen maken over de toekomst van de aarde. Daar is dit een reactie op. Het is een noodkreet. Over enkele tientallen jaren schamen we ons misschien kapot dat we die mensen een maand in de cel hebben gestopt.‘

Oudere activisten
Je zou bijna denken dat klimaatactivisme alleen aan jongeren besteed is, maar dat is niet zo. De mensen achter de brandblusser-actie in Londen bewijzen het tegendeel. Deze activistengroep bestaat namelijk voor een groot deel uit vijftig-, zestig- en zeventigplussers, zoals Austen Espeut, die vlak na zijn arrestatie door de politie zijn motivatie voor de actie deelt: ‘Ik zie geen andere oplossing. De overheid luistert niet. (…) ik wíl dit niet doen. Ik werk ook liever in mijn moestuin.’

Intergenerationele solidariteit
Deze actiegroep geeft het goede voorbeeld; dit is namelijk hoe we het klimaatprobleem aan moeten pakken, volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), met intergenerationele solidariteit. De jonge generaties (Gen Z’ers en Millennials) hebben de oudere generaties (Generatie X en de Babyboomers) nodig om klimaatdoelstellingen te halen en om gezamenlijk op te trekken in het klimaatactivisme.

Vaak wordt er ten onrechte gedacht dat oudere generaties (lees: ouder dan de millennial-generatie) niet bereid zijn veranderingen door te voeren in hun dagelijks leven, ten behoeve van het klimaat. In de realiteit is er weinig verschil tussen deze groepen, blijkt uit onderzoek van King’s College.

Daar sluit ook Bentveld zich bij aan: ‘Het lijkt alsof jongeren het klimaatprobleem meer urgent vinden, maar ik weet zeker dat andere generaties dat ook vinden. Ze gaan er enkel op een andere manier mee om. Wat ze overigens niet ontslaat van het feit meer te kunnen en moeten doen.’

'Wat als ik me eens vastplak aan die talkshowtafel?'
Klimaatbeleid moet een strijd van alle generaties worden: ‘Oudere generaties moeten hun steun uitspreken over de klimaatacties.’ En daad bij het woord voegen, en dat geldt ook voor de presentator zelf. ‘Ik zit weleens bij een programma als Khalid & Sophie en dan schiet ook wel door mijn hoofd: wat nou als ik me eens vastplak aan die tafel? Ik kan niet beloven dat ik dat ga doen, maar ik zou niet weten waarom dat alleen op jonge mensen aankomt. Ik denk dat het belangrijk is om aan de jonge generatie te laten zien dat we samen staan; ze steunen daarin. Dat ze niet alleen deze strijd voeren.’

Een goed voorbeeld van intergenerationeel klimaatactivisme in Nederland (en andere landen) is de organisatie Grootouders voor het klimaat die ‘de aarde leefbaar wil houden voor de volgende generaties’ en overtuigd is van ‘de dringende noodzaak van verandering’. En eveneens overtuigd is van ‘de mogelijkheid van verandering als voldoende mensen daaraan meewerken’.

Beeldvorming
Ook moet de beeldvorming rondom klimaatactivisme veranderen. ‘Als je foto’s ziet van een klimaatmars, dan zie je altijd vier jongeren op een rij met een protestbord - die spijbelen van school om daar te kunnen zijn. Mensen van mijn leeftijd – die daar ook wel degelijk waren, weet ik uit eigen ervaring – staan niet in de krant.’