Wat verandert er vanaf vandaag aan Kassa?

Een kijkersactie hielp niet. De lobby van makers evenmin. Na ruim twee decennia verhuist Kassa gedwongen van de zaterdag naar maandag. Wat verandert er verder?

Het decor oogt iets hipper, de muziek en vormgeving zullen meer aansluiten bij de beeldtaal die Netflix en Youtube hanteren om jongere kijkers aan te spreken. Ook komen straks inhoudelijk alle generaties nog nadrukkelijker aan bod. Maar verder blijft Kassa gewoon Kassa, stelt journalist en presentator Amber Kortzorg over de recente makeover van BNNVARA’s tv-monument.

Dat is al meer dan dertig jaar een rots in de branding voor consumenten en ruim twee decennia een kijkcijfersucces – met tussen de 1,1 en 1,4 miljoen geïnteresseerden – op zaterdagavond. Verschillende uitzendingen leidden tot vragen in de Tweede Kamer en in sommige gevallen tot aanpassingen van beleid. Toch hield de NPO door vernieuwingsdrang vast aan zijn besluit: Kassa moet zendtijd inleveren en verhuist naar de maandag.

Het aantal programma’s wordt jaarlijks teruggeschroefd van 38 naar 24. Omdat de collega’s van Radar eveneens minder mogen maken, slinkt het wekelijkse aanbod aan consumenten journalistiek bij de publieke omroep van anderhalf uur naar 45 minuten.

Een aderlating. Nee, zelfs onbegrijpelijk, vindt Kortzorg, die kijkers sinds januari 2020 door de consumenten-jungle vol wazige premies, nepaanbiedingen, spoofing, phishing en andere verkoop valkuilen loodst. ‘De samenleving wordt door digitalisering en complexe regelgeving steeds ingewikkelder. Meer burgers lopen vast. We krijgen elke week honderden mailtjes in onze inbox van mensen die problemen hebben met hun energie- of telefoonrekening, die tegen obstakels oplopen in de zorg of jeugdzorg. Zij hebben behoefte aan duiding en informatie.’

‘Juist in een tijd dat er veel misgaat in de maatschappij kiest de NPO ervoor om zendtijd te schrappen. We hebben er lang tegen gelobbyd en ik denk nog steeds: hoe kan dat nou? Zelfs een kijkersactie waarbij vorig jaar 125.000 handtekeningen tegen de uitverkoop van Kassa en Radar werden verzameld, haalde niks uit. Niet te volgen.’

NPO 1-netmanager Remco van Westerloo kent de argumenten die Kortzorg noemt. En hij is eveneens op de hoogte van de hechte band tussen programma en kijkers: hij voerde een persoonlijk gesprek met de initiatiefnemer van de petitie. ‘Een goed overleg waardoor ook meer begrip voor ons besluit ontstond. Want onder druk van de publiciteit kwamen wij over als kijkcijferfetisjisten die in hun ivoren toren even snel besloten dat het allemaal anders moet. Dat wekt een hoop wrevel. Wij zijn niet over één nacht ijs gegaan, het verhaal ligt zoals altijd genuanceerder.’

Van Westerloo noemt Kassa en Radar mooie programma’s. ‘Maar wij dienen ook het brede belang in de gaten te houden: NPO 1 toekomstbestendig maken. En dan moet je zo nu en dan vernieuwingen doorvoeren, ruimte maken voor andersoortige programma’s en bestaande programma’s een frisse impuls geven. Al is het schematisch. Want ondanks dat Kassa en Radar een gigantisch succes en van grote publieke waarde zijn, hebben beide door de jaren heen een deel van de doelgroep verloren. Ze missen met name aansluiting bij kijkers onder de vijftig jaar. Daarom willen we de zaterdagavond ont-ginnen met nieuw aanbod en zijn we in de consumenten programmering op zoek naar een andere balans en meer hedendaagse vormen. Precair, soms pijnlijk, maar wel bittere noodzaak voor het voortbestaan. In alle bescheidenheid: we hebben inmiddels al gigantische stappen gezet, er gaat geen avond voorbij waarop we alle doelgroepen bedienen en marktleider zijn.’

Op de plaats van Kassa – dat een spin-offin het najaar krijgt – zal Het echte leven in de dierentuin op zaterdagavond een experimenteel tijdperk inluiden, aldus Van Westerloo over de veranderingen. Hierna zullen nog andere series over dieren en natuur volgen. ‘Die doen het goed onder jongere kijkers en op die manier hopen we een bredere doelgroep te bereiken.’

Amber Kortzorg blijkt niet bepaald onder de indruk van deze invulling. Sterker: ze is teleurgesteld en noemt het een verloedering van de journalistiek. ‘Ik vind het lastig om niet cynisch te zijn. De spin-offis een testprogramma waarbij we allerlei producten onder de loep nemen. Dat doen we natuurlijk met veel liefde en het is een leuke formule, maar als de NPO wil dat we steeds meer die richting op gaan – en Kassa wordt vervangen door dierenseries – hebben we een verschil van mening over het begrip waardevolle televisie.’

Toch blijft zij strijdvaardig en ze zal met haar redactie oog houden voor rechtvaardigheidheid. Ook in afgeslankte vorm zullen bij Kassa de consument en burger centraal staan. ‘Want waar kun je straks nog terecht? Zeker wanneer je laaggeletterd bent of een afstand tot de arbeidsmarkt hebt. Nieuwsuur besteedt ook aandacht aan problemen in de zorg, maar wij denken na over oplossingen. Wij komen op voor gemarginaliseerde groepen en mensen die buiten de boot vallen en met veel moeite een mailtje tikken. Daarnaast vinden we het ook belangrijk met de tijd mee te gaan. Daarom hebben we de afgelopen maanden al meer items gemaakt gericht op jongeren, de zogenoemde boodschappengeneratie. Bijvoorbeeld over marketing en regelgeving op Youtube en over online gokken. Nog vaker dan voorheen zullen we zo inclusief mogelijk zijn. Bij een casus over persoonsgebonden budget (PGB) zoeken we behalve een oudere in een rolstoel ook een jongere met problemen.’

‘Doordat we minder zendtijd hebben, zullen we scherper moeten kiezen en selecteren. Toch zal Kassa altijd een mix blijven van lichtere en zwaardere onderwerpen. Een item over een ingrijpend probleem in de zorg kan samengaan met een verhaal over pre workout supplementen en een test van vegabitterballen en we hebben nog de Belbus. Niets is te marginaal of klein. Maar het zou doodzonde zijn als een collega die alles weet over de zorg, beschikt over een fantastisch netwerk een halfjaar testprogramma’s zit te maken. Ik hoop dat de NPO zich niet laat verleiden tot het maken van voornamelijk bingewatchachtige snapchat tv à la Netflix.’