Is stress slecht voor je?

‘Hoe je nadenkt over stress speelt een belangrijke rol in de invloed die het heeft op je welzijn’, beweert de Amerikaanse gezondheidspsycholoog Kelly McGonigal. Kan stress ook positief zijn?

Een verhoogde hartslag en bloeddruk, snellere ademhaling en klamme handjes: dat is hoe ons lichaam vaak reageert op stressvolle situaties. Maar is stress altijd slecht voor je?

‘Stress is een fysieke en psychologische reactie op een stressor', legt stressexpert Thijs Launspach uit in Millennial Mindf**k. Een stressor is een gebeurtenis of situatie die stress veroorzaakt.

In een stresssituatie maakt je lichaam de stresshormonen adrenaline en cortisol aan. Ook gaat het in de alarmstand staan. ‘Het is namelijk heel handig dat, als je in een gevaarlijke (stressvolle, red.) situatie komt, je kunt vechten, vluchten of bevriezen’, aldus Launspach. ‘Om te vechten of te vluchten heb je nodig dat je lichaam spontaan klaarstaat om dingen te doen.’

‘Een heel nuttig mechanisme’, vindt ook stress-sociologe Suzan Kuijsten. ‘Het zorgt voor heel veel geactiveerde energie’, vertelt ze in Jan-Willem Start Op.

‘We vullen onze levens met enorm veel stress. Hoe meer stressoren je hebt op een dag, hoe gestrester je wordt’, vervolgt stressexpert Launspach. ‘Het bouwt als het ware op. Stress is slecht voor je weerstand, gezondheid en mentale staat.’ Als het stresssysteem chronisch overbelast is, is er zelfs sprake van een burn-out. ‘We hebben te weinig tijd om die spanning af te laten vloeien. Dus het is behoorlijk slecht.’

‘Je doet jezelf gewoon hersenschade aan als je een goede burn-out hebt’, vertelt neurobioloog Brankele Frank – die zelf een burn-out had – in Spijkers met Koppen. ‘Daar kan je grotendeels weer van herstellen, maar er blijven absoluut littekens aanwezig in je hersenen.’

Kuijsten weet het wat te relativeren. ‘Stress staat continu in het verdomhoekje, terwijl eigenlijk het gebrek aan voldoende herstel maakt dat we omkukelen met zijn allen.’

Want ‘stress is eigenlijk heel goed’, beweert psychiater Christiaan Vinkers in Sophie in de mentale kreukels. Aan het Utrechts Medisch Centrum onderzoekt hij stressgevoeligheid in ons DNA.

‘Stress zorgt ervoor dat je kunt omgaan met wat er in jouw omgeving gebeurt. Als er iets verandert, zorgt het ervoor dat je je goed kunt aanpassen.’ Dat is de alarmstand waar Launspach het eerder over had. ‘Dus het stresssysteem moet belast worden, dat is heel goed.’ Als je niet kan stressen ga je dood, beweert neurobioloog Frank zelfs. ‘Je hebt stress nodig om je lichaam in staat te stellen om te gaan met veranderende omgevingszaken. Dat is hartstikke gezond.’

Stress kan ook betekenen dat je leven betekenis en zin heeft, legt Joop uit op basis van Amerikaans onderzoek. ‘Gestreste mensen maken zich over het algemeen namelijk zorgen over zaken die echt belangrijk voor ze zijn.’ Denk aan werk waar ze veel van zichzelf in stoppen, een doel dat ze graag willen bereiken of de zorg voor hun kinderen.

Je bewust worden van de positieve kanten van stress kan er volgens de Amerikaanse gezondheidspsycholoog, en schrijfster van het boek The Upside of Stress, Kelly McGonigal voor zorgen dat je er veel beter mee om kunt gaan, valt te lezen op Joop:

‘Veel te vaak, op momenten van stress, kijken we naar die stress als een teken dat we inadequaat zijn, of dat onze levens slecht voor ons zijn. Maar hoe je nadenkt over stress speelt een belangrijke rol in de invloed die het heeft op je welzijn.’

Stress-sociologe Kuijsten sluit zich daarbij aan: ‘Hoe positiever we naar stress kijken, hoe beter dat is voor ons welzijn.’