Is nieuwe regelgeving rondom drugs nodig?

De huidige regels rondom drugs werken niet. De grote steden gaan gebukt onder de drugscriminaliteit (met 'bijbehorende' afrekeningen) en vervuiling van het rioolwater en de natuur door drugsafval is een groot probleem.

Toch lijkt dit de eindgebruiker niet uit te maken; het gebruik daalt niet. Tijd voor nieuwe regels, zo vinden Jellinek, D66 en drugsonderzoeker Ton Nabben. Ze vragen aandacht voor de problematiek met de campagne #ikmaakmedrug, met als doel om mensen aan het denken te zetten over de regelgeving rondom drugs en bewust te maken dat verandering nodig is. Maar hoe moeten die nieuwe regels er dan uit zien? Spuiten en Slikken ging in gesprek met D66-fractievoorzitter Rob Jetten.

Waarom zet jij je in voor dit beleid?
Als D66 hebben we ons in het verleden hard gemaakt voor het legaliseren van softdrugs en het verwijderen van de achterdeur van coffeeshops. En we gaan al langer de discussie aan over of je harddrugs niet ook moet legaliseren. Vera Bergkamp maakt zich hier hard voor. Maar ook Maarten Groothuizen, hij is officier van justitie geweest en heeft veel in Zuid-Nederland gewerkt. Hij heeft van dichtbij gezien dat drugscriminelen in het Zuiden sterker dan ooit worden. Mensen worden zelfs onder druk gezet om drugslabs op boerderijen te beginnen. En ondanks de extra politie lukt het niet om die criminelen te verslaan als het gaat om harddrugs. Dus denken wij dat het tijd is voor een compleet andere benadering.

In de Tweede Kamer is ook gepleit voor een hardere anti-drugseenheid, net als in Amerika. Wat vindt u daarvan?
Vorig jaar werd strafrechtadvocaat Derk Wiersum vermoord. Hij was de advocaat van een belangrijke kroongetuige in een grote drugszaak. Hierdoor laaide de discussie over drugs weer op. En dat begrijp ik. Maar toen zag je dat conservatieve partijen meteen zeiden dat er een soort drugspolitie moest komen en ik denk dat dat precies de verkeerde insteek is. Je moet altijd voor de bestrijding van criminelen zijn maar ik denk dat zo’n politie niet de oplossing is. Mensen willen af en toe in het weekend een genotsmiddel gebruiken. Voor de een is dat een biertje, voor de ander is dat een sigaret en voor sommigen zijn dat harddrugs. Mensen vinden altijd wel een weg naar een dealer. Dat is altijd zo geweest en dat gaat altijd zo zijn. Ik ben sowieso geen voorstander van alles maar verbieden. Dat is echt de vertrutting die we de laatste jaren in Nederland zien. Daarom pleiten wij voor regulering.

Een gereguleerde drugsmarkt, hoe ziet dat eruit?
Ik heb de afgelopen dagen veel kritiek hierop gehad, mensen denken dat hun kinderen dan straks in de supermarkt drugs kunnen kopen. Dat gaat natuurlijk niet gebeuren. We zijn niet voor legalisering. Regulering is wat anders. Drugs worden niet ineens een commercieel product dat vrij verkrijgbaar is. Er moeten regels voor komen. En deze verschillen per drugssoort. Neem bijvoorbeeld xtc. Alle ingrediënten voor xtc zijn in Nederland aanwezig. Daarom kan je xtc laten maken door apothekers in Nederland. Iedereen van 18 jaar en ouder kan dan xtc kopen bij de apotheek. Op die manier weet je zeker dat er geen troep in zit en kan je je laten voorlichten.

Er komt dus geen winkel waar je xtc kan kopen, net als bij cannabis?
Nee, dat vind ik moeilijk voor te stellen. Maar dat moet de staatscommissie onderzoeken. Toch zijn tabak en alcohol schadelijker dan xtc, dat weten jullie bij Spuiten en Slikken ook. Daarom vind ik wel echt dat we niet te truttig moeten doen over xtc.

En hoe zit het dan met drugs op festivals?
Ik vind dat we ervoor moeten zorgen dat je op festivals op een goede manier je drugs kan laten testen bij de GGD. Als je een gereguleerde drugsmarkt zou hebben, waar bepaalde drugs onder bepaalde omstandigheden zijn toegestaan, dan is het ook gedaan met de strenge beveiliging en drugsstraten op festivals. We moeten ook vertrouwen op de eigen kracht van mensen om goede beslissingen te maken.

Wordt er dan ook een onderscheid gemaakt in drugs? Ik kan me voorstellen dat voor xtc en heroïne niet dezelfde regels gelden.
Ja ik denk wel dat er per drug andere regels gaan gelden. We zijn er de afgelopen jaren in geslaagd om hele zware verslavingen terug te drinken, denk dan aan heroïne. Hele slechte drugs zijn zo goed als uitgebannen en dan wil je absoluut niet dat die makkelijk te verkrijgen zijn. Er moet gekeken worden naar de schadelijkheid van een drug voor de volksgezondheid. De minder schadelijke drugs moeten wat mij betreft beschikbaar worden gesteld. Er wordt per jaar miljarden verdiend door criminelen en dat verdienmodel moet verleden tijd worden.

Is Nederland eigenlijk nog een voorloper op het gebied van drugs?
Nou, dat denken we wel. Maar we zijn behoorlijk ingehaald door andere landen. Als het gaat om wietteelt dan zie je dat Canada en Uruguay naar Nederland hebben gekeken van ‘dat is gaaf dat gaan we ook doen,’ maar zij doen dit nu veel beter dan wij. De wietproef in Nederland is een goede ontwikkeling. Maar op het gebied van harddrugs heb ik nog twijfels. Als je bijvoorbeeld kijkt naar Amerika. Daar hebben ze geld gestoken in de War On Drugs en dat werkt overduidelijk niet. Ook daar laait nu een discussie op over of het niet beter is om drugs te reguleren. Wij willen met #ikmaakmedrug de discussie hier op gang brengen zodat mensen nadenken over regulering. En de eerste reacties zijn heel erg positief. Ik hoop daarom dat meer landen volgen.