Is anticonceptie een 'zaak voor iedereen'?

Vrouwen eisen gratis anticonceptie. Is dat een terechte eis?

‘Vrouwen worden gediscrimineerd door de overheid omdat ze zelf de kosten moeten betalen voor anticonceptie’, aldus de advocaten van Bureau Clara Wichmann bij de rechtbank in Den Haag.

Afgelopen maandag 12 juli eist de vrouwenrechtenorganisatie samen met DeGoedeZaak namens 7000 burgers dat de overheid zorgt voor gratis anticonceptie, zo meldt Kassa. Een kwestie van gelijkwaardigheid, volgens de eisers. De overheid maakt vrouwen onrechtmatig verantwoordelijk voor de kosten van anticonceptie. Het is immers - zo stellen de eisers – niet enkel een zaak voor de vrouw. Anticonceptie, daar is iedereen bij gebaat: de man, de vrouw en de maatschappij, aldus de eisers.

Politieke kwestie
Ze noemen het ‘betreurenswaardig’ dat de Staat er anno 2021 in een rechtszaak op moet worden gewezen dat anticonceptie een ‘zaak voor iedereen’ is. Ze beroepen zich op artikel 1 van de Grondwet – waarin staat dat er geen onderscheid mag worden gemaakt tussen mensen op basis van (onder meer) geslacht. Daar denkt de advocaat van de Staat anders over. ‘Volgens de advocaat van de Staat is het vergoeden van anticonceptie "bij uitstek een politieke kwestie" en zou de rechter daar niet over moeten beslissen. Wel vindt de Staat dat de beschikbaarheid van anticonceptie zeer belangrijk is voor man en vrouw, maar de Staat geeft ook aan dat het wel goed zit met de toegang tot anticonceptiemiddelen. De overheid vindt dat de kosten dusdanig laag zijn, dat de burger het zelf kan betalen’, schrijft Kassa.

Basispakket
Tot 2011 is anticonceptie wel gratis. Tot dan zit het in het basispakket van de zorgverzekeringen. Tien jaar geleden wordt het daaruit gehaald. Sindsdien krijgen alleen mensen met een baarmoeder van onder de achttien jaar de pil vergoed uit de basisverzekering. ‘Een meerderheid van de Tweede Kamer zou anticonceptie graag weer in het basispakket terug willen. Het demissionaire kabinet vindt zo'n inhoudelijke wijziging echter een zaak voor het volgende kabinet’, aldus Kassa.

Mannenpil
Dat gedachte dat anticonceptie een ‘zaak voor iedereen’ is, wint de laatste decennia steeds meer terrein. Zo wordt er vaak gerefereerd aan de mannenpil als tegenhanger van de vrouwenpil zoals we die kennen. Al meer dan veertig, misschien zelfs vijftig jaar, wordt er geïnvesteerd in een mannenpil, vertelt Ineke van der Vlugt, programmamanager bij kenniscentrum Rutgers, in Frank en Eva: Welkom bij de club!. ‘Voor vrouwen hebben we wel tien verschillende methoden. Er is ook heel lang gedacht dat dat meer een zaak voor vrouwen is: het voorkomen van een zwangerschap. De farmaceutische industrie liep dus ook niet zo hard om iets voor mannen op de markt te brengen’, aldus Van der Vlugt.

Lager libido?
Toch zijn er wel veel onderzoeken geweest om de mogelijkheden te verkennen. En daar komt meteen een volgend probleem om de hoek kijken. ‘Een vrouwenlichaam zit echt anders in elkaar dan dat van een man. Bij een vrouw hoeft maar één eicel bevrucht te worden, terwijl bij mannen tijdens het klaarkomen miljoenen zaadcellen vrijkomen.’ Die sperma-productie moet dus worden stilgezet. En dat leidt tot allerlei vragen: heb je dan nog wel genoeg zin in seks? Leidt dat niet tot een lager libido? En ben je dan nog wel vruchtbaar? Die vragen werden onderzocht. ‘Daaruit blijkt dat daar soms wel een angel zit, maar het is niet onmogelijk.’

'Prima zo'
Het kan dus, maar willen mannen het ook? Eva Eikhout neemt in Yung DWDD de proef op de som en vraagt het op de man af. Al snel blijkt dat de meeste mannen in haar anticonceptie-praatgroepje nooit eerder hebben nagedacht over dit onderwerp. 'Ik had misschien wat vaker mogen nadenken over de vrouwelijke kant van anticonceptie', zegt een van hen. 'Ik ga er eigenlijk altijd van uit dat de vrouw zich bezighoudt met anticonceptie', zegt een ander. Maar dan de hamvraag: zouden ze zelf overwegen de pil te slikken? Het lijkt er niet op... ‘Ik zou het overwegen. Maar zoals het nu gaat, gaat het toch prima?’, zegt een van de mannen. ‘Dus vrouwen mogen hun lichaam vol blijven pompen met hormonen?’, vraagt Eva aan de mannen. ‘Het is een hele egoïstische redenering en dat is iets waar we misschien vanaf zouden moeten. Maar, eerlijk gezegd: momenteel wel.’

Op de blaren zitten
Als ze dan eenmaal zover zijn dat ze het zouden willen, laten vrouwen dat dan ook aan de man over? Dat is maar de vraag. ‘Uit experimenten blijkt dat mannen eigenlijk al heel snel stoppen met het slikken van de pil, of hem snel waren vergeten’, volgens Van der Vlugt. ‘Dat zou weleens kunnen komen doordat zij toch minder de gevolgen ervaren van een zwangerschap en daardoor minder de urgentie voelen. Het zijn de vrouwen die op de blaren moeten zitten als de man niet goed de pil heeft geslikt en zij alsnog zwanger blijkt te zijn.’