Hongaarse jongeren vertrekken massaal uit hun land. Waarom?

Steeds meer Hongaarse jongeren vertrekken uit hun land omdat ze het niet eens zijn met de politieke ontwikkelingen en daarom geen toekomst voor zichzelf zien daar. Hoe zit dat?

Het begint en eindigt allemaal met een naam: Viktor Orbán, de premier van Hongarije. De man heeft al sinds 2010 de touwtjes in handen in het land - nadat hij al eerder van 1998 tot 2002 premier was. In 2018 wordt zijn partij, Fidesz, opnieuw de grootste en daarmee wordt hij ook herkozen als premier.

Fidesz, oftewel de Hongaarse Burgerunie, is een rechts-conservatieve christendemocratische partij. Orbán is gelijktijdig de meest geliefde en meest omstreden premier die het land ooit heeft gekend. Sinds 2010 is hij, met zijn partij, bezig met het stelselmatig afbreken van de rechtsstaat. Hoe hij dat doet? Onder aan deze pagina een tijdlijn.

Landverlater

De gebeurtenissen op deze tijdlijn zijn voor veel jongeren de reden dat zij niet langer in Hongarije willen blijven. Maar de keuze om weg te gaan uit je geboorteland en daarbij familie en vrienden achter te laten is geen makkelijke keuze.

Daniël is negen jaar geleden vanuit zijn moederland Hongarije naar Nederland vertrokken. Hij vertelt erover in Alicante: ‘Het was in 2012, twee jaar binnen de tweede Orbán-regering. Ik vond de richting van de regering niet al te best. Ik dacht dat er een nieuwe grondwet zou komen. Er waren veel problematische dingen, zoals de [inperking van] mediavrijheid. Om die reden werd heel langzaam het denken van mensen veranderd. Het is bijna onzichtbaar, maar als je terugkijkt naar de tijd voor 2010, dan zie je dat – ook in je directe omgeving – mensen heel anders dachten.’ Er zijn vrijwel geen kritische media meer. ‘Alle kranten en televisie- en radiozenders zijn staatsmedia, in handen van de regering. Er zijn vrijwel geen kritische media meer. Alleen online kan dat nog’, legt Alicante-redacteur Aron de Jong uit.

Onafhankelijke media?

En niet alleen de media zijn de dupe van het beleid van Orbán. Ook in het dagelijks leven is zijn invloed te merken. Daniël: ‘Veel van mijn vrienden die daar wonen zijn kritisch, en iedereen kan kritisch zijn. Maar uiteindelijk, als je in het zakelijke leven werkt of een bedrijf hebt, moet je in het systeem van Orbán komen. Je moet een soort supplier worden van een van de vrienden van Orbán. En dat is heel anders. Er is geen vrije markt.’ Volgens Aron gaat de regering vrij ver om mensen over te halen aan hun kant te staan. ‘Als je “nee” zegt, dan (…) doet het systeem er alles aan om je het leven moeilijk te maken.’

Rechtsstaat?

Dat is allemaal mogelijk omdat Orbán en zijn beleid nog amper gecontroleerd worden. De wetswijziging die het mogelijk maakt dat rechters eerder met pensioen gaan, maakt dat het land nu veel meer Fidesz-gezinde rechters telt. Aron: ‘Want wie mag die rechters aanstellen? Niet hij (Orbán, red.) zelf, maar de vrouw van een vriend van hem. Het is allemaal vriendjespolitiek. Zo holt hij de hele rechtsstaat uit.’

Jongeren
Volgens Swaan van Iterson, zelf half Hongaars en de maker van de documentaire Alles voor Hongarije, zijn er in het land drie groepen jongeren te onderscheiden: een vrij progressieve groep die tegen Orbán is, een vrij kleine groep die hem accepteert, en dan is er nog een laatste groep - die de overgrote meerderheid van de jongeren omvat - die zich niet met politiek bezighoudt, omdat deze jongeren het gevoel hebben geen invloed te hebben. 

Steeds meer jongeren vertrekken dus uit het land, maar lang niet alle Hongaarse jongeren gaan weg. Waaronder de dertigjarige Gyöngyvér Németh. Ook zij wil het land verlaten nadat Orbán in 2019 opnieuw de verkiezingen wint, maar ze besluit dit toch niet te doen. ‘Ik was wanhopig, maar de volgende dag dacht ik: waarom moet ík eigenlijk weg? Waarom gaan zíj niet weg? Ik ben hier opgegroeid, heb mijn familie hier, mijn vrienden hier. Waarom zou ik weg moeten? En stel ik ga, en ik bouw ergens anders mijn leven op, wat zou ik dan antwoorden als mijn kinderen vragen waarom ik weg ben gegaan? En waarom ik me er niet tegen heb verzet?’ Ze besluit te blijven. Sindsdien werkt zij voor de jongerenpartij Momentum, een partij waarin mensen zich tegen Orbán verenigen.

Het ergste, vindt Németh, is dat Orbán verdeeldheid zaait in het land. ‘Hij heeft ervoor gezorgd dat Hongaren andere Hongaren zijn gaan haten. Hij creëert een atmosfeer van haat. Hij geeft je het idee dat als iemand anders is dan jij, dat je die persoon moet haten. Je zou migranten moeten haten. Je zou LHBTQIA+-personen moeten haten. Je zou gipsy’s moeten haten. Je zou de armen moeten haten. Je zou de rijken moeten haten. Dat is het grootste probleem. Want opgroeien in zo’n atmosfeer is heel giftig.’

------------------------------------------------------------------------

Tijdlijn Hongarije onder Orbán

2011: Een nieuwe wet bepaalt dat zittende rechters in plaats van op zeventigjarige leeftijd, al op tweeënzestigjarige leeftijd met pensioen moeten. Als gevolg daarvan werden binnen korte tijd honderden rechters met pensioen gestuurd. Ze werden vervangen door rechters die loyaal zijn aan de partij van Orbán: Fidesz.

2013: Het Hongaarse parlement gaat akkoord met een grondwetswijziging die de bevoegdheden van het Constitutioneel Hof inperkt. Hierdoor kunnen eerdere uitspraken van het Hof worden genegeerd en krijgt het Hof minder bevoegdheden om nieuwe wetten te toetsen aan de grondwet.

2015: De grens van Hongarije wordt voorzien van prikkeldraad om vluchtelingen tegen te houden. Mensen die de grens ‘zonder toestemming’ toch weten over te steken hangt een gevangenisstraf van drie jaar, of uitzetting boven het hoofd.

Maart 2017: Nieuwe regels stellen dat vluchtelingen mogen worden vastgehouden in overgangszones bij de grens met Servië.

Januari 2018: Orbán noemt islamitische vluchtelingen in een interview met de Duitse krant Bild ‘islamitische indringers’.

April 2018: De oppositiekrant Maygar Nemzet verschijnt voor het laatst.

Juni 2018: Het Hongaarse parlement stemt voor het zogenaamde ‘Stop Soros-pakket’. Hiermee wordt volgens de regering illegale migratie tegengegaan en de nationale veiligheid beschermd, en worden ook de grenzen versterkt. Alle organisaties die zich inzetten voor de rechten van vluchtelingen komen in gevaar. Ook Hongaarse burgers en buitenlanders die een ‘gevaar vormen voor de nationale veiligheid of openbare orde’ lopen risico een (gebieds)verbod opgelegd te krijgen.

Augustus 2018: De televisiezender HírTv komt in handen van een bekende van Orbán. De voorheen kritische zender verandert in een spreekbuis voor de regering. Tientallen journalisten en presentatoren worden ontslagen.

April 2020: Het Hongaarse parlement stemt in met een nieuwe wet die het mogelijk maakt voor de regering om zonder controle van het parlement (per decreet) te handelen.

Juli 2020: Ruim zeventig journalisten van Index.hu nemen ontslag nadat de hoofdredacteur door de eigenaar van de website wordt ontslagen. Een paar maanden eerder kocht een aanhanger van Orbán aandelen in de website.  

December 2020: Het Hongaarse parlement neemt wetten aan die de rechten van LHBTQIA+-personen inperken. Zoals het ontkennen en stigmatiseren van transgender en intersekse personen.

Februari 2021: De mediaraad besluit de kritische radiozender KlubRádio uit de lucht te halen.

Juni 2021: Het Hongaarse parlement stemt voor een wetswijziging die lesmateriaal en advertenties waarin seks tussen personen met hetzelfde geslacht wordt ‘gepromoot’ verbiedt.

------------------------------------------------------------------------