Hoe ziet een ochtend bij Jan-Willem start op eruit?

Achter de schermen bij Jan-Willem start op, de BNNVARA-ochtendshow die twee jaar bestaat.

Shaffy zong ooit dat het stil was in Amsterdam en soms is het nog steeds zo. Nu bijvoorbeeld, op een doordeweekse nacht die bijna ochtend wordt, een paar minuten voor vier. Alle huizen aan de gracht zijn donker maar achter één raam brandt er licht. Niet nog, maar al. Julius van ’t Hek (29) komt de voordeur uit gestapt met zijn haren nog nat van de douche en een wakker gezicht. Goedemorgen, klinkt het, en hij lijkt het te menen.
Dit tijdstip is dagelijkse kost voor hem sinds hij als redacteur werkt bij Jan-Willem start op – de ochtendshow van NPO Radio 2, iedere werkdag tussen zes en negen. Dat betekent voor Van ’t Hek een offer. ‘Als ik nu in het weekend m’n kop eraf drink op een feestje loop ik de rest van de week achter de feiten aan. Dus dat doe ik niet of nauwelijks meer.’

Hij vertelt het terwijl hij invoegt op de ring, droge crackers uit de hand want heel veel meer wil een lijf nog niet nu. De bestemming: Hilversum, het NPO-gebouw, waar vanuit NPO Radio 1 tot en met 5 sinds oktober vorig jaar allemaal uitzenden. Om half vijf klapt Van ’t Hek daar z’n laptop open, samen met de andere redacteur van dienst: Annemieke Bosschaart (23).
Maar eerst nog even uitleggen waarom, dat offer. Van ’t Hek deed eerst heel andere dingen. Bij een reclamebureau, iets voor de tv. Maar toen ging het roer om. Een radio-opleiding van een halfjaar en nu is dit het. Waarom? Het korte antwoord is: omdat het magisch is, radiomaken. Het spel van verbeelding creëren bij de luisteraar, de snelheid, het gevoel dat het nú gebeurt.

Voor het nu is, is het half vijf en stapt hij binnen bij de NPO. De portier groet – zijn dienst zit er bijna op – en een paar deuren, gangen en een lift verder is er de studio, tussen de redactieruimte en een flink blok lege bureaus. Daar zit de muziekredactie normaalgesproken: wezenlijk werk voor elk radiostation maar al helemaal voor NPO 2, waar de muziek centraal staat, zoals gevat in de slogan die de zender tien jaar geleden had: Muziek zegt alles. Sinds november 2018 is dit hem: Er is maar één NPO Radio 2.

En het gaat goed met de zender, steeds beter ook. Met een bereik van bijna drie miljoen luisteraars per week en een brede doelgroep. Groot deel van dat succes komt op het conto van Jan-Willem start op. Sinds de eerste uitzending – juli 2018 – is het uitgegroeid tot het best beluisterde programma in de vroege ochtend.

Jan-Willem, dat is Jan-Willem Roodbeen, presentator van de show en radioman tot in het diepste van z’n vezels. Hij wordt bijgestaan door Jeroen Kijk in de Vegte, ook al radiodier, en televisiedier trouwens, dat hoeft elkaar niet te bijten. De combinatie werkt. Roodbeen leidt, Kijk in de Vegte geeft lucht, tegengas, humor of de fileberichten: een rolverdeling die zo natuurlijk voelt dat elke vraag erover overbodig lijkt.

Ze zijn er allebei nog niet als ook de derde coryfee aanschuift bij het ochtendoverleg: Alfred van de Wege (41), regisseur en óók al radiodier op wie de ochtend geen vat lijkt te hebben. Het werk gaat snel nu, en het is veel. Quotes knippen, draaiboek bijwerken en het rondje nieuws: NOS, RTL, nu.nl, Twitter – dat werk. Voor de kranten is het nog te vroeg, dat stapeltje wordt iets later met een plof op de tafel gegooid.

‘Pfff, een halfuur verder al,’ zucht Bosschaart. ‘De tijd vliegt altijd op dit moment van de dag. Zoveel te lezen, zoveel te doen.’ Ze zegt het opgetogen. Dit ritme, ze kent het: om 20:30 gisteravond gingen de gordijnen dicht en haar ogen ook. ‘Hadden we die quote van Aboutaleb al?’

Ook dit is de magie van radio, en dan in het bijzonder van radio op de vroege ochtend. Het gevoel dat de wereld nog slaapt maar dat het hier al bedacht wordt voor ál die luisteraars. Wel lastig is het om mensen zo vroeg te bereiken. Dat betekent vrijwel altijd wakker bellen. Maar het is dan wel de radio die belt – en dus het  bestbeluisterde programma op dit tijdslot. Dat prikt prettig door het ochtendchagrijn heen.

Jan-Willem Roodbeen (43) komt binnen. Heel even smalltalk – kappertje gepakt? – maar snel naar het draaiboek. Over dat belletje dat gepland staat met een luchtvaartjournalist over vliegen in coronatijd. Roodbeen denkt hardop: ‘Als we haar nu eens vragen om ons mee te nemen op reis, stap voor stap, vanaf het vliegveld tot in het vliegtuig. Dat is leuker dan droog vragen wat er veranderd is, toch? Julius, kan jij haar daar nog even op preppen dan?’

Hij doet het en een koffie later is de uitzending begonnen. Nu is ook Jeroen Kijk in de Vegte (45) aangeschoven. Ontspannen, zoals iedereen. Zo lichtvoetig als het programma klinkt, zo is de sfeer op de vloer. Ondanks dat het live is, ondanks al die luisteraars: het komt goed, daar twijfelt nooit iemand aan.

Ook Van de Wege niet, hoewel hij als regisseur toch veel ballen in de lucht te houden heeft: ‘En het lastige,’ vertelt hij, ‘is dat die ballen steeds veranderen. Radiomaken is plannen maar ook steeds je planning aan kunnen passen. De luisteraar merkt daar niks van en Jan-Willem ook minder dan ik, maar bij mij is het een hele uitzending lang anticiperen.’

Dat blijkt. Luisteraars aan de lijn krijgen een paar seconden voor ze in de uitzending komen nog rustig de vraag van hem of het hoesje van hun telefoon kan voor een beter geluid. Ondertussen schuift hij onafgebroken met blokjes op zijn scherm. Die blokjes, die staan voor muziek, bumpers of gesprekken en moeten naadloos in elkaar geschoven worden, of over elkaar zodat het in elkaar overloopt. Nou ja, radiomaken dus, maar ook al hangt zijn koptelefoon aan één oor, heeft hij twee bellers tegelijk en nog maar een paar seconden om een bumper te laten passen na een liedje: Van de Wege doet het zonder een druppel zweet.

Wat helpt is dat het programma een duidelijke structuur heeft met vaste onderdelen. Zoals ‘De dobbelsteen’, waarbij die bepaalt welke van de zes aangevraagde liedjes gedraaid wordt. En ‘De introrally’: een spelletje waarbij de luisteraar moet raden welk liedje het is op basis van alleen de intro. En tien minuten voor het einde van de show komt Kijk in de Vegte altijd met een rondje zacht nieuws. Van de Wege: ‘Omdat die duidelijke structuur er is, kunnen we ook makkelijker schakelen en anticiperen. De basis staat als een huis namelijk.’

Uit de constante stroom berichtjes van luisteraars, springt er eentje uit: luisteraar Arjan wil ‘Het regent zonnestralen’ van Acda & De Munnik horen voor Paolo, net genezen van kanker en vorig jaar samen op een tandem de Alpe d’Huez beklommen. Mooi verhaal vindt iedereen, maar Van de Wege ziet in het systeem dat-ie net twee dagen geleden al gedraaid is door Gijs Staverman. Zul je net zien, pech gehad: toch? Kijk in de Vegte: ‘Ik zeg: we doen het gewoon.’ En dus doen ze het gewoon. Herman in de zóóón op het terras, klinkt het, en even later komt er bericht van Paola: ze luisterde, met tranen in haar ogen: ze had het net even nodig. In de studio kijkt iedereen elkaar even aan.

En zo blijft het aangenaam licht. Algemeen Dagblad zette vorig jaar de ochtendshows van het moment eens naast elkaar en noemde Jan-Willem start op toen braaf maar ook écht. Presentatoren die niet op de acteerstand stonden en ‘een optimistisch geladen show met aan het hoofd twee blije eieren’.

Maar dan lijkt er toch een deuk in die blije eieren-sfeer te komen. De door Kijk in de Vegte gisteravond nog opgenomen nieuwe jingle kan Roodbeen niet bekoren en dat zegt hij meteen, live op de radio. Een kibbeltje volgt, en als er muziek ingezet wordt, gaat het even door. Maar er komt koffie, en het nieuws – door Carmen Verheul (47), die daarvoor aanschuift in de studio – en dat hele jingle-gedoe vervliegt sneller dan het kwam.

In een rechte lijn naar de finish daarna. Om negen uur gaan de koptelefoons af en vlak daarna weer op. Napraten – dat gaat na elke uitzending aan de hand van het draaiboek, stap voor stap – gebeurt in de studio vanwege de corona-maatregelen. Algemene conclusie: geslaagde uitzending. Die jingle? Kijkt Kijk in de Vegte nog eens naar. En dan de echte maatstaf: één lauw geworden half opgedronken beker koffie op het bureau van Van de Wege. ‘Dat zijn er ook weleens zes,’ zegt hij. ‘Prima dus dit.’