Hoe wil president Lula de Amazone redden?

De Braziliaanse president, Lula da Silva, start een operatie om de Amazone en haar bewoners te redden. Hoe? Hij heeft een leger de Amazone ingestuurd om de illegale mijnbouw tegen te gaan. Gaat dit helpen om het natuurgebied en zijn oorspronkelijke bevolking te redden?

Operatie Yanomami Shield 23; dat is de naam van het plan. ‘Het wordt een junglegevecht om ruim 20.000 goudzoekers weg te jagen’, voorspelt criminoloog Tim Boekhout de Solinge. President Lula gaat troepen het Amazonegebied in laten vallen. Het land heeft namelijk last van mijnwerkers die grondstoffen, met name goud, uit de natuur willen halen; iets dat illegaal is in het beschermde natuurgebied. ‘Het leger is al aanwezig en groepen Yanomami (de oorspronkelijke bewoners van de Amazone) zijn geëvacueerd. We zien al dat de eerste groepen goudgravers vluchten uit het gebied.’

Met zijn stichting Forest Forces wil Boekhout de Solinge samen met de Yanomami de ontbossing tegengaan. ‘Zo’n 10% van de ontbossing is het gevolg van de illegale mijnbouw; de rest wordt gekapt voor bijvoorbeeld landbouw of om vee op te zetten.’ Maar specifiek de goudwinning heeft – naast de ontbossing – grote gevolgen voor het ecosysteem in de Amazone, legt hij uit: ‘Om goud uit de natuur te halen wordt heel veel kwik gebruikt, en dat is enorm schadelijk voor het milieu. Het gif komt in het water, waardoor vissen doodgaan en het eten van de Yanomami niet meer eetbaar is.’

Humanitaire crisis
‘De inheemse bevolking heeft geen eten meer en er heerst enorm veel kindersterfte’, legt Boekhout de Solinge uit. ‘Door de jaren heen zijn er veel Yanomami hierdoor overleden. Volgens Lula is zijn voorganger, Bolsonaro, schuldig aan genocide. Of dat juridisch zo is, is nog maar de vraag; een genocide houdt in dat er moedwillig een volk uit wordt geroeid.’ Het is zo dat Bolsonaro de illegale mijnbouw gelegaliseerd heeft toen hij aan de macht was. ‘Dat had als gevolg dat er duizenden goudzoekers de Amazone introkken, en daar zien we onder de Yanomami het gevolg van.’

De Amazone onder Bolsonaro
Tussen 2019 en 2022 was Jair Bolsonaro de president van Brazilië. Voor die tijd was Lula ook al president van het land. Waar Lula - die eerder van 2003 tot 2011 president was - zich inzette tegen ontbossing en milieucriminaliteit, zag Bolsonaro eindeloze economische mogelijkheden in de Amazone. ‘Een groot deel van het gebied ‘Mato Grosso’ in Brazilië, dat letterlijk vertaalt naar ‘groot bos’, moest wijken voor landbouwgrond’, vertelt presentatrice Sandra Korstjens in de documentaireserie De Amazone. Zo vertelt veeboer Ralph in de serie hoe hij door Bolsonaro in de Amazone terechtkwam: ‘De regering stimuleerde ons om te gaan produceren in het regenwoud; je kreeg alleen eigendomsrechten als je het land zou ontbossen. Het bos brengt ons niks, door de landbouwgrond hebben we welvaart gevonden.’

En nu?
‘Yanomami zijn geëvacueerd en verblijven in speciale kampen waar ze goed eten krijgen. Veel kinderen zijn meteen naar het ziekenhuis gestuurd, omdat ze er erg slecht aan toe zijn’, voegt Boekhout de Solinge toe. Nadat de militaire operatie geslaagd is, wil Lula flink inzetten op bewaking van het Amazonegebied. Lula: ‘We moeten dit met z’n allen doen. Een staande boom is meer waard dan duizenden boomstammen.’

Kijk de documentaireserie 'De Amazone'