Hoe krabbelt voormalig probleemwijk Nieuw Den Helder op?

Sloop, renovatie en nieuwbouw: de wijk Nieuw Den Helder wordt flink aangepakt. Stukje bij beetje, sinds eind vorige eeuw, verandert de wijk. Hulpverlener Henry ten Hoeve startte vorig jaar een welzijnsorganisatie in Nieuw Den Helder: FamilySupporters. Hij woont zelf al dertig jaar in de wijk en ziet wat er beter kan – en wat moeilijk blijft. 

Wat voor wijk is Nieuw Den Helder? 
'Een wijk met veel verschillende nationaliteiten, gemiddeld lage inkomens en veel sociale huurwoningen. Eind jaren 90 durfde de postbode er geen post meer te bezorgen. En de politie kwam altijd met twee auto’s als er iets aan de hand was. Maar door de stadsvernieuwing die de afgelopen twintig jaar is ingezet door de woningstichting en de gemeente is de wijk enorm veranderd.

Die stadsvernieuwing is echt een plan van tientallen jaren, voor meerdere generaties. In plaats van de hele boel te slopen, wordt de wijk stukje bij beetje aangepakt. Er worden oude flats gesloopt, maar er wordt ook gerenoveerd. Mensen krijgen grotere balkons, zonnepanelen op het dak. Veel inwoners zijn daar heel tevreden over. Ook zijn er nieuwe, duurzame woningen gebouwd. En er komt een park van tiny houses. Het is hier net een vakantiepark, zo mooi. Dit is de mooiste wijk van Nederland.'

Dus die stadsvernieuwing werkt?
'Ja. Want waar troep is, wordt meer troep gemaakt. En waar het schoon is, blijft het schoon. Als je omgeving prettig is, dan wordt je leven prettiger.

De criminaliteit is ernstig gedaald. Er liepen groepen jongeren rond die echt niet leuk waren; gewelddadig waren. Je ziet nog steeds jongeren die de kans krijgen om tot laat op straat rond te hangen. En die dan baldadig en soms crimineel gedrag vertonen. Maar ik ben nooit bang geweest in deze wijk. Je moet je ook niet bang laten máken.

Er zijn stukken in de wijk waar je nog steeds veel achterstand ziet. De Vechtbuurt, het wijkje Jeruzalem, de Rivierenbuurt. Er is in Den Helder veel sociale armoede: veel werkloosheid, lage inkomens, zwakbegaafdheid, cultuurverschillen, verslavingen, gebroken gezinnen, fysieke problemen en eenzaamheid. De stad heeft geen hogere scholen. Dus de kinderen die het kunnen en die mogelijkheden hebben, die vertrekken naar elders. De mensen die achterblijven hebben minder kansen.'

Wat kan FamilySupporters daaraan doen?
'Mensen hebben meestal niet op één gebied hulp nodig, maar hebben te maken met bijvoorbeeld schulden, opvoedingsproblemen én een depressie. En welzijn en zorg zijn dan versnipperd; je krijgt te maken met verschillende loketten. Dat zijn allemaal drempels waar mensen op vast kunnen lopen. Het is moeilijk om hulp te krijgen die op elkaar aansluit.

Wij pakken dat anders aan en proberen als een coach in het leven van mensen te stappen. Bij een alleenstaande moeder met een burn-out bijvoorbeeld, die een aantal kinderen van verschillende vaders heeft die niet allemaal alimentatie betalen. Dan moet je misschien niet meteen aan de slag met de burn-out, maar eerst eens samen de post openen, het huis opruimen. De moeder tot rust laten komen.

We werken altijd vanuit de context van onze cliënten: wie staan er om hen heen? Ouders, opa en oma, verzorgers. Een mens is niet alleen. Problemen zijn regelmatig overgenerationeel: vader en moeder hadden dan in het gezin van herkomst ook al te maken met jeugd- en gezinsbescherming. En soms opa en oma ook al. Dat zijn kluwengezinnen met een eigen cultuur. De hele familie heeft dan moeite om sociaal mee te komen. Mensen zitten soms klem in hun eigen sociale omgeving.

Ook moeilijk is de weerbarstigheid van gezinnen. Mensen die in de knel zitten vragen niet altijd om hulp. Of willen hulp niet accepteren. De hulpvraag ís er niet, maar wordt ze wél opgelegd. Als hulpverlener moet je dan zien binnen te komen. En dan moet je aan de slag.

Je familie is een grote groep die levenslang bij je hoort. En die je nodig hebt: je kunt het niet alleen. In de Nederlandse cultuur hebben we de familiebanden losgelaten en dat is zonde.'

In Nederland dachten we: die banden die knellen. Weg ermee! Individualisme!
'Dat klopt en dat kán ook, we hebben een goed sociaal stelsel, dus je kunt allemaal je eigen hachie verdienen en leven als individu. Maar dat zegt niet dat het goed is voor mensen. Uiteindelijk zijn we sociale dieren, we hebben steun nodig van mensen om ons heen. Als je niet bij een groep hoort, dan ben alleen - en dan ben je verloren.'

Ook als je uit zo’n moeilijke, weerbarstige familie komt? 
'Jazeker, het maakt niet uit uit welke maatschappelijke laag je komt. Ieder mens heeft familie nodig. Kinderen moeten thuis zijn of zo dicht bij thuis als mogelijk. Je familie, daar kom je vandaan en dat is je grond en je bestaansrecht. En je hoopt dat het elke generatie iets beter gaat.

Je komt niet los van je ouders. Als je nooit meer contact hebt met je ouders, dan verlies je iets in jezelf. Als je zelf volwassen wordt, dan kun je ook met een volwassen blik naar het verleden kijken, en soms kun je dan nog iets repareren. Soms is dat niet te doen, na misbruik of verwaarlozing. Maar je kunt nooit loskomen van je origine, dat gaat niet. Die zit in je en dat maakt het ook zo moeilijk.'

Zijn de problemen in gezinnen de afgelopen dertig jaar veranderd? 
'Nee. Er worden nog steeds evenveel kinderen mishandeld, nog steeds leven mensen soms in moeilijke omstandigheden. Wat wél verandert is de omgeving. We leven in een bedreigende wereld door een overload van informatie. We krijgen de hele tijd informatie van over de hele wereld. En wat er precies klopt, dat weet je eigenlijk nooit. De wereld komt op ons af in al z’n grootheid. En dan lijkt het soms of er alleen maar armoede is, overal vluchtelingen zijn en de grote bedrijven ons bedriegen. We leven in een land met goede sociale voorzieningen en alle kansen die je kunt hebben. Maar als je elke dag het journaal en Facebook bekijkt, dan word je achterdochtig en ga je de wereld argwanend bekijken. Mensen hebben daardoor veel extra stress.'

De organisatie en financiering van zorg en welzijn is naar de gemeente gegaan. Wat vind je daarvan? 
'Ik ben er blij mee! Het is jammer dat er meteen ook is bezuinigd. Maar de gemeente is kleiner en staat dichter bij haar inwoners dan de provincie of het Rijk. Dat werkt prettiger. Een gemeenteambtenaar of een wethouder of de burgemeester voelt het eerder als het niet goed gaat in een gemeente. De betrokkenheid is groter. Want als gemeente weet je: als we deze situatie voor deze inwoner niet goed oplossen, dan gaat het een leven lang belastinggeld kosten. Soms moet je gedurende generaties geld inzetten om de juiste hulpverlening bij de juiste gezinnen te krijgen. Ik zie dat de gemeente Den Helder niet bang is voor het feit dat niet altijd alles lukt.'

Typisch Nieuw Den Helder, vanaf vanavond iedere maandag t/m donderdag rond 19:20 uur op NPO 2.