Hoe toegankelijk is de rechtsstaat?

‘De menselijkheid achter wetten en regels mis ik’, vertelt Charisma Hehakaya in De Nieuws BV. Ze vraagt zich af hoe toegankelijk de rechtsstaat is.

Is rechtvaardigheid in Nederland voor iedereen beschikbaar? Niet volgens Charisma Hehakaya, die zelf in een achterstandssituatie opgroeide. ‘Centraal in de rechtsstaat is dat voor iedereen hetzelfde recht geldt’, legt ze uit in De Nieuws BV, ‘maar in de praktijk hangt de mate dat je aanspraak kan maken op recht af van de mate in hoeverre je mee kan praten.’ Ze doelt hiermee onder andere op het beheersen van de Nederlandse taal, het opleidingsniveau en het sociale netwerk.

Hoe kan de rechtsstaat toegankelijker worden gemaakt?
‘De menselijkheid achter wetten en regels mis ik.’ Als voorbeeld noemt ze het toeslagenschandaal. ‘De overheid heeft zich daar niet alleen niet gehouden aan beginselen van behoorlijk bestuur, maar wat vooral ontbroken heeft is de menselijkheid’, schrijft ze in een opiniestuk op Joop. ‘En daarmee bedoel ik de mensen en hun omstandigheden willen zien achter de toepassing van regels, en die toepassing daarop aanpassen.’

Beleidsmakers moeten volgens haar daarom actief in gesprek gaan met burgers en ervaringskennis van de burgers meenemen in hun beleidsvorming. ‘Er wordt te vaak over burgers gesproken en niet mét. Geef ze een plek aan tafel. Daarmee creëer je ook vertrouwen. (…) mensen voelen zich nu niet verbonden met mensen die daar werken, in Den Haag.’

Leenstelsel en woningmarkt
Ze vindt dat beleidsmakers het vermogen en inzicht missen om zich in iemands schoenen te plaatsen. Zo sluit het leenstelsel volgens haar nu niet goed aan op de woningmarkt. Jongeren starten namelijk met een hoge studieschuld op de arbeidsmarkt, waardoor ze geen huis kunnen kopen. ‘Dat is een kapitaalvernietiging van jewelste.’

Hehakaya pleit daarom voor een responsieve rechtsstaat, waarin het belang van de burger centraal staat. Als dat eerder was gebeurd, ‘was er leed voorkomen en was het beleid veel beter geweest’, schrijft ze. ‘Maar men moet beginnen te praten met mensen om wie het draait.’