Hoe lossen we de wereldwijde vaccinatiekloof op?

Het geluk kon voor velen niet op tijdens V-day: eindelijk gaan we beginnen met vaccineren. Als laatste van heel Europa. Maar bekijk je dit op wereldschaal dan kunnen we nog weleens eerder klaar zijn met vaccineren dan het andere landen lukt om überhaupt te beginnen.

Met de komst van het coronavaccin is er namelijk een nieuwe kloof ontstaan: een vaccinatiekloof tussen de welvarende landen en alle andere landen. Welvarende landen zoals Nederland, Duitsland, de VS en Australië hebben namelijk het grootste deel van de vaccins voor zichzelf kunnen reserveren en de minder welvarende staan met lege handen. Dimitri Eynikel van Artsen zonder Grenzen maakt zich daar zorgen om. ‘Het gaat eigenlijk over de meerderheid van de landen in de wereld; die hebben nog niet veel zicht op wanneer ze hun vaccinatiecampagnes kunnen opstarten, en nog geen zicht op wanneer ze de eerste dosissen gaan krijgen’, legt Eynikel uit in De Nieuws BV.

Aankoop
Er bestaan verschillende systemen voor de aankoop van de vaccins. De rijkere landen hebben uiteraard meer budget en kunnen daarmee sneller en in grote hoeveelheden vaccins aankopen. ‘Een beetje ten nadele van de rest van de wereld’, aldus Eynikel.

Leiderschapspositie
De Europese Unie heeft aangegeven een leiderschapspositie te willen innemen om de vaccins voor iedereen betaalbaar en beschikbaar te maken. Ook China en Rusland hebben dergelijke stappen genomen. Toch lijkt de Europese Unie zich nu al niet aan hun belofte te houden, volgens Eynikel. ‘Ze zijn vooral bezig met het opkopen van vaccins bij de fabrikanten, ten nadele van de beschikbaarheid voor de rest.’ Het probleem zit hem in de productiecapaciteit van de vaccins. ‘Fabrikanten kunnen maar een beperkt aantal dosissen leveren binnen een bepaalde termijn. Dus de vraag is: hoe worden die wereldwijd verdeeld?’, legt Eynikel uit.

Globale aanpak?
Ook Europarlementariër voor GroenLinks Kim van Sparrentak noemt het zorgelijk. ‘Het is iets waar ik me de afgelopen maanden keihard voor heb ingezet om te zorgen dat die kloof juist niet zo groot zou worden, om ervoor te zorgen dat we een globale pandemie ook samen aanpakken.’ Maar zo gaat het nu dus niet. ‘Het is natuurlijk erg moeilijk te verantwoorden dat wij de minst kwetsbaren al gaan vaccineren, wanneer elders de meest kwetsbaren nog niet aan bod zijn gekomen’, aldus Van Sparrentak.

Patenten
Een van de oplossingen waar Van Sparrentak zich hard voor heeft gemaakt is bijvoorbeeld de patentenpool C-TAP. ‘Dat zou betekenen dat alle patenten en al het intellectueel eigendom ineen zouden terechtkomen, waardoor landen zelf ook zouden kunnen produceren; dat die farmaceuten dus niet zelf op die patenten, die technologie en die kennis gaan zitten, maar dat dat verdeeld wordt over de hele wereld.’ Maar dat plan verdween als sneeuw voor de zon toen deze partijen daar lucht van kregen. Van Sparrentak geeft aan dit te blijven aankaarten bij de commissie, die op haar beurt onlangs aangaf dat er mogelijkheden zouden kunnen zijn waarop dwanglicenties kunnen worden afgedwongen. ‘Dat betekent dat farmaceuten wél gedwongen worden deze informatie te delen met de buitenwereld.’

Farmaceuten
Het Verenigd Koninkrijk heeft geld ingezameld, een miljard dollar om precies te zijn, om voor minder welvarende landen de vaccins rond te kunnen krijgen. Moet Nederland dit ook doen? Volgens Van Sparrentak niet. ‘Het probleem is niet dat we meer geld nodig hebben om aan de farmaceutische industrie te geven. We moeten zorgen dat zij niet op die kennis gaan zitten. Het grootste deel van de kennis die zij hebben opgedaan was met publiek geld, daar mag wat mij betreft ook wel tegenover staan dat ze er dan ook voor zorgen dat deze publieke kwestie wordt opgelost en ze niet alleen maar heel veel winst gaan maken.’

Sorry, deze campagne is niet langer beschikbaar.