Hoe krijg je een wekelijks, satirisch tv-programma als 'Even tot hier' van de grond?

Hoe krijg je een wekelijks, satirisch tv-programma van de grond? Jeroen Woe en Niels van der Laan over Even tot hier. ‘Al typend worden we gemake-upt.’

DINSDAG
Jeroen Woe: ‘Op dinsdag werken we vanuit huis. Daar zijn we vorig seizoen mee begonnen, toen we vanwege corona opeens niet meer bij elkaar konden komen. Het werken op afstand geeft extra rust, dat bevalt ons wel. Op dinsdagochtend zetten we de belangrijkste krantenkoppen van de afgelopen dagen op een rijtje. Dat doen we in een gezamenlijk document in Google Docs, en daaronder typen we onze grappen: Niels en ik, onze eindredacteur Hans Riemens, cabaretier Emilio Guzman en tekstschrijver Peter Capel, die ook de fotograppen doet. ‘Sprinkhanen’ noemen we dat: van het ene onderwerp naar het andere, alles afgrazen. ’s Middags beginnen Niels en ik aan het liedje van één minuut, het heel simpele liedje over een best wel ingewikkeld onderwerp. Ook dat doen we online, via Zoom of Skype. Achter het liedje zit een animatie die synchroon loopt met de tekst en onze animator Briël van Rijsbergen vindt het héél fijn als het op woensdagavond af is en hij ermee aan de slag kan. Daarnaast zetten we het lied in de steigers van de bekende gast. Meestal heeft zo iemand één grote hit en komen we er niet onderuit om op dat nummer een actuele tekst te maken. We hopen op dinsdag of op woensdag iets uit de krant te vissen daarvoor. Gek genoeg voelen we vaak van een artikeltje op pagina vier aan dat het later in de week voorpaginanieuws wordt. Voor Kenny B schreven we bijvoorbeeld een alternatieve tekst op ‘Parijs’, toen al duidelijk was dat we door corona niet op zomervakantie konden. Op donderdag werd opeens bekend dat Frankrijk de grenzen sloot voor toeristen. We hoefden maar een paar woorden te veranderen om het nummer superactueel te maken. Soms moet een tekst aan het eind van de week de prullenbak in, maar zoiets is een cadeautje. Tenslotte hebben we op woensdagavond meestal de quiz af die we aan het eind van elke uitzending met het publiek spelen. Let maar eens op: daar zitten veel kleine nieuwtjes in uit het begin van de week.’

WOENSDAG
Woe:  ‘Vanaf woensdag zitten we in de studio in Almere. Daar vergaderen we ’s ochtends met Peter, Emilio en de cabaretiers Owen Schumacher en Peter Heerschop. Er zit er ook nog een politicoloog bij: Armèn Hakhverdian, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam. Hij weet alles van de Nederlandse politiek, tot eeuwen geleden, of van de Brexit – wat er gebeurt als de grens tussen Noord-Ierland en Engeland dichtgaat en zo. Hij is een wandelende factchecker, van wie we een soort college krijgen. Na de lunch gaan Armèn en Peter Heerschop weg en verkennen Owen, Emilio en Peter ieder een onderwerp. Aan het eind van middag, of soms al na een uur, komen ze terug bij ons en horen we of het genoeg vlees aan de botten heeft. Zit er geen mooi verhaal in, of doen zich dwingende nieuwsontwikkelingen voor, dan hebben we een ander onderwerp nodig. Uiterlijk woensdagavond maken Niels en ik het liedje van één minuut af. We zingen een audiobestandje in voor Briël en laten hem weten hoe we de animatie voor ons zien.’

DONDERDAG
Niels van der Laan: ‘Donderdag is een echte schrijfdag. ’s Ochtends bepalen we welke thema’s de uitzending gaan halen en die krijgen elk een eigenaar: Owen, Emilio of Peter. Zij gaan zich verdiepen en grappen verzinnen. Verspreid over de dag presenteren ze hun bevindingen, waar we met zijn allen op schieten. Jeroen en ik buigen ons ondertussen over de puzzel die de uitzending is: waar willen we wat laten zien? Ook werken we door aan de tekst van de muzikale gast én broeden we op het lied dat we met zijn tweeën zingen. ‘De act’ noemen we het.’
Woe: ‘Het moeilijkste van dat lied is het idee. Over welk nieuws moet het gaan? Wat vinden we ervan? Wat is er grappig aan? Met Pinksteren gingen de terrassen weer open, dus dachten we aan ‘Op een mooie pinksterdag’. Maar ja, twee jongens die een liedje van Annie M.G. Schmidt zingen: daar moet nog iets bij. We kwamen erop om een terras uit te beelden met aan de tafeltjes kopieën van onszelf, allemaal Jeroenen en Nielsen. Zo werd het ook nog iets leuks om naar te kijken.’
Van der Laan: ‘Als het idee er is, wordt werken ambacht, en ambacht kan op afstand. ’s Avonds zetten we ons aan de tekst door gezamenlijk in één document te schrijven, terwijl Skype aan staat. Soms gaat Jeroen bijvoorbeeld verder met het coupletje en ik met een deel van het refrein en hebben we een halfuur later weer contact. Dankzij Skype kunnen we stukken voorzingen, of hardop denken, of gewoon kletsen. Verder hebben we op donderdagavond nog grappen nodig. We sturen vijf onderwerpen naar een stand-up comedian – afwisselend Sander van Opzeeland en Kees van Amstel – die er oneliners bij verzint. De context geven we er expres niet bij, zodat ze vrij kunnen denken. Als we om twaalf uur ’s nachts uitklokken, na een werkdag die om tien uur ’s ochtends begonnen is, hebben een goede donderdag gehad.’

VRIJDAG
Van der Laan: ‘De grote scriptdag, waarop we de uitzending op papier zetten. Jeroen, ik, Hans en Peter Capel bekijken waar we staan – sommige nieuwe nieuwsonderwerpen moeten er echt in. Ik breng vervolgens de eerste uren door in een aparte ruimte om het openingsverhaal te schrijven, het eerste grote blok van een minuut of tien. Daarvoor put ik uit alles wat er op dat moment is geschreven. Ik vind het leuk om uit een kluwen informatie een lijn te destilleren die dwars door de uitzending loopt. Wat is een lekker openingsgrapje? Wat kan ik aan de rode draad hangen? Op welke plek? Tussendoor app ik met Jeroen, die met Hans aan het middenstuk bezig is. Door op te splitsen, behouden we als duo het overzicht over de hele uitzending. Tegen de lunch krijgen we een mailtje binnen van Sander of Kees met de oneliners. Sommige zitten in een onverwachte hoek, sommige gebruiken we niet, andere kunnen bijvoorbeeld de quizfinale echt een goede duw geven.
In de middag komen Jeroen en ik bij elkaar om de definitieve versie van het script te maken. In de kamer naast ons kijken de beeldredacteuren mee wat we opschrijven en gaan als een gek photoshoppen. Ook bedenken we welke filmpjes er die dag moeten worden gedraaid. Daarbij werken we het beste idee volledig uit, zonder aan de haalbaarheid te denken. Praktische aanpassingen kunnen we in een later stadium wel doen. We stuitten een keer op het nieuws dat het EK voetbal was uitgesteld én dat een hondenshow niet doorging. Toen bedachten we het EK hondenvoetbal. Daar moesten honden voor worden geregeld, en een voetbalstadion waar die beesten naartoe mochten – best een gedoe. Onze producer Evelien Heus houdt ons constant op de hoogte van de vorderingen. Zegt ze dat het niet gaat lukken, dan vloeken we en verzinnen zo snel mogelijk een ander filmpje. En dan komt ze even later natuurlijk met de mededeling dat het tóch lukt. Zo gaat het de hele dag. Tussendoor houden we alle nieuwssites bij.
’s Avonds gaan we verder met de quizfinale. Ook loop ik door het script om zinnen te herschrijven, terwijl Jeroen bedenkt wie van ons tweeën welke tekst krijgt. We maken een demo van ‘de act’ en sturen die aan Miguel Wiels, onze bandleider, en aan arrangeur Jel Jongen. Daar zijn we tot één uur ’s nachts mee bezig, ongeveer. We slapen in een hotel in de buurt. Peter gaat verder met het verwerken van beeld – vragen maken, krantenkoppen – dat we hebben bedacht en werkt door tot een uur of half drie.’

ZATERDAG
Van der Laan: ‘Om half negen staan we in de studio. Deze dag is er vooral voor de technische ploeg, die nog geen idee heeft van de plannen met regie, licht, enzovoorts. We beginnen dan ook met een regiebespreking: wat gaan we in godsnaam doen? Hè, een hele bloemencorsowagen? Een bingo? Om één uur gaan we met Miguel aan de slag. De bandleden hebben op de iPad alle partijen ontvangen die Jel de vorige avond – op zijn gehoor! – heeft uitgeschreven. Echt, we hebben op alle plekken de snelste mensen klaarstaan. Er is geen tijd te verliezen – dat is het nadeel van heel actueel zijn. Wij vinden dat de grootste kick. We hebben ook nooit iets op de plank liggen.
Daarna vindt de eerste repetitie plaats. Jeroen en ik laten zien wat we hebben bedacht. Vervolgens resteert nog een uur om te herschrijven en voor Peter om beelden aan te passen. Want het is gek: van sommige ideeën die je al lang op papier hebt staan, zie je pas als je ze voordoet dat ze niet goed zijn, te lang of te flauw. Al typend worden we gemake-upt door Natasha, de visagiste. Terwijl wij achter ons bureau zitten, buigt zij zich over ons heen, met een grote mondkap op en nog een kap eroverheen. Een surrealistisch gebeuren. Ondertussen wordt iedereen bijgepraat. De regisseur licht alle cameramensen in, het hoofd geluid zijn eigen technici, enzovoorts. Rond half twee begint de tweede repetitie, voor de tweede crew. Dan doen we het nog een keer, met alle camera’s erbij. De muzikale gast komt binnen – Edsilia Rombley bijvoorbeeld. Met hem of haar repeteren we het liedje. Daarna rennen we naar Eva van de autocue om de laatste zinnen aan te passen – formuleringen, grapjes – want in het script kan dat niet meer.
Na de tweede repetitie komt het publiek erbij, virtueel dan. Cabaretière Nina de la Croix warmt de online-toeschouwers op. Zij praat met ze, zegt dat ze niet onderuitgezakt moeten zitten, vraagt of ze hun gekleurde voorwerpen bij de hand hebben voor de quizfinale, controleert of hun microfoons aan staan. Wij hebben honderd mensen aan onlinepubliek in beeld, maar ze zijn verdeeld over vijf groepen van twintig. Met zijn allen tegelijk gaat namelijk niet, in Zoom: als er iets misgaat, ben je ze kwijt. We zien de toeschouwers en we horen ze, maar groot applaus draaien de technici weg. Zoom laat namelijk het hardste geluid door en dempt de rest, en dat wordt te veel kabaal. Het applaus wordt opgenomen en pas later, in de montage, teruggeplaatst. Dus als Jeroen en ik in de studio de echte show doen met draaiende camera’s erbij, horen we niemand klappen, ook niet na een liedje. Dat voelt heel onnatuurlijk. Daarom zet een geluidsman speciaal voor ons een opgenomen applausje uit de warming-up open, zodat we toch met dezelfde energie door kunnen gaan. We nemen alles in één keer op. Het is toch het lekkerst om te doen of het een theatervoorstelling is. Heel soms draaien we iets opnieuw, bij een grote verspreking of als een liedje de mist ingaat, maar dat is in drie seizoenen misschien twee keer gebeurd. Na afloop zijn we gesloopt. Maar wát een kick.
Uit een opname van ongeveer 50 minuten worden zo’n 4 minuten geschrapt. Even tot hier heeft een flexibele lengte: een uitzending mag bijvoorbeeld tussen de 42 en de 46 minuten duren. Dat is heel luxe. Hans gaat over de beeldmontage. Vorig seizoen kon hij er niet bij zijn – hij woont in Frankrijk en mocht niet naar Nederland reizen en weer terug – en toen deden Jeroen en ik het. Dat was het handigst: wij wisten precies na welke grap die ene lach kwam en op welk moment de hond van een van de toeschouwers opeens begon te blaffen. Maar we zijn blij om het weer uit handen te kunnen geven.’

ZONDAG
Van der Laan: ‘Het zijn tropenweken. Weinig slaap, veel stress. Steeds weer dat patroon van hard werken, denken dat het niet gaat lukken, en dat het dan toch lukt – champagne! En dat zeven keer op rij, in het voorjaar en in het najaar. Af en toe denken we: kunnen we niet gewoon één liedje zingen over iets, in plaats van drie liedjes over de actualiteit van de week? Daarom houden we zondag en maandag vrij. Die dagen proberen we met ons leven te bewaken. We zetten dus even geen ideetjes in de groepsapp.’

MAANDAG
Woe: ‘Het is lekker om er twee dagen uit te zijn. Natuurlijk is er nieuws, maar je kunt op maandag nog niet zoveel zeggen over de week die komen gaat. Wel is het fijn als we op maandag een béétje een idee hebben.’
Van der Laan: ‘Op maandagmiddag misschien, stiekem. Als iets leuks voorbijkomt, of als er veel nieuws is. Ja, dan gaat het in de groepsapp toch weer los.’

Even tot hier, iedere zaterdag om 21.30 op NPO 1