Hoe zorgen Klarna en Riverty voor hoge schulden bij jongeren en kinderen?

Jongeren raken steeds vaker in de schulden door achteraf betalen via Klarna en Riverty. Hoe zit dat?

Steeds meer jongeren kiezen voor uitgesteld betalen – op de pof, maar dan online. ‘Ik vind het wel handig, voor als mijn studiefinanciering nog niet binnen is. Dan kan ik al wel iets kopen’, vertelt een jongen aan NOS Stories.

Zelfs kinderen raken steeds vaker in de schulden door diensten zoals Klarna en Riverty. Afgelopen jaar kochten minderjarige kinderen zo'n 600.000 spullen doormiddel van achteraf-betalen-diensten. En dat is illegaal: 'kinderen mogen geen leningen krijgen, maar dat is het achterafbetaalsysteem in principe wel', legt Juan van De Marker uit. Vooral kinderen tussen de 13 en 17 jaar kochten veel spullen, van gemiddeld zo'n vijftig euro. 'Het enige wat ze daarvoor hoeven doen is een valse geboortedatum invullen.'

In Nederland zijn twee grote aanbieders van dat uitgesteld betalen: Klarna en Riverty (voorheen AfterPay). Inmiddels kan je op steeds meer plekken met deze diensten betalen; bij kledingwinkels zoals H&M, Omoda en Hunkemöller, maar ook Blokker, IKEA, Mediamarkt en GAMMA doen mee. Je kunt zelfs op vakantie via uitgesteld betalen: ook CheapTickets.nl biedt de mogelijkheid aan. Enkele honderden in Nederland gevestigde (online)ketens zijn aangesloten bij de betaaldienst; wereldwijd zijn dat er enkele honderdduizenden.

Ook zijn er veel gebruikers van de dienst. Vier op de tien online consumenten hebben er dit jaar al zeker één keer gebruik van gemaakt, zegt de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Veel van hen zijn jongeren. En zij komen door deze diensten juist steeds vaker in de geldproblemen, meldt toezichthouder AFM. Het is moeilijk overzicht te houden over je uitgaven en zo stapelen schulden zich op. Voor wie niet binnen de gestelde termijn van maximaal dertig dagen het verschuldigde bedrag overmaakt komen er extra kosten bij.

Een op de vijf klanten die gebruikmaken van een ‘achteraf betalen-dienst’ krijgt te maken met boetes voor te laat betalen, volgens Daniëlle de Jager van AFM. Onder wie de eerdergenoemde jongen die door NOS Stories werd gesproken. ‘Als je een aantal maanden niet betaalt, krijg je nog één kans om te betalen. Als je het dan niet doet dan komt er rente bovenop. Dan loopt het wel op.’ De dienst van deze bedrijven is niet in het belang van de consument, volgens AFM. ‘Het verdienmodel heeft een verkeerde prikkel in zich, (…) want de klant die te laat betaalt, levert het meeste op.’ Veel van de jonge gebruikers komen op deze manier bij incassobureaus terecht.

Het klinkt misschien gek, maar er zijn daadwerkelijk partijen die profiteren van jouw schulden. Namelijk: incassobureaus. 'De winstmarge in deze industrie ligt, volgens de Consumentenbond, op maar liefst 46 procent', legt David van De Marker uit. Ter vergelijking: in de meeste andere sectoren ligt de winst rond de vijf tot tien procent. 'Als je je bedenkt dat een schuld van zo'n vijftig euro je uiteindelijk wel achthonderd euro aan incassokosten kan opleveren dan begrijp je wel waar die winsten vandaan komen.'

De Consumentenbond wil daar een einde aan maken. 'In het nieuwe manifest Eerlijk Incasseren roepen zij de overheid op iets te doen aan de torenhoge winsten van de incasso-industrie en de onnodig hoge schulden die daar het gevolg van zijn. (...) Volgens de Consumentenbond is het moreel onjuist dat er grof geld wordt verdiend aan mensen met schulden.' Daarom pleiten ze ervoor dat incassobureaus zonder winstoogmerk te werk gaan en willen ze de incassokosten verlagen. 'Of er iets met dit manifest gedaan wordt is aan het nieuwe kabinet.'

Je kunt voor hulp bij schulden contact opnemen met je gemeente. Je kunt daar terecht voor advies of een aanvraag voor schuldbemiddeling of schuldsanering.