Hoe denkt Sinan Can over buitenlandjournalistiek?

Verbanden leggen tussen internationale nieuwsfeiten en -verhalen. Daar is het de mensen van buitenlandplatform Synaps om te doen. Journalisten Sinan Can en Thomas Loudon lichten toe.

Clichés zijn clichés geworden omdat ze waar zijn. Deze bijvoorbeeld: je kunt honderden boeken over de wereld lezen, maar pas als je reist, leer je die wereld écht begrijpen. Helemaal waar, vindt Sinan Can (41), journalist, programmamaker en – voor de goede orde – reizend mens. Net als Thomas Loudon (49) trouwens, die zich in 2001 als eerste Nederlandse journalist in Iran vestigde na de revolutie in 1979. In 2003 werd hij Midden-Oosten-correspondent voor het NOS-Journaal en in die hoedanigheid nog meer man van de wereld dan hij al was.

Can: ‘Ik zeg het tegen alle scholieren of studenten die ik spreek: ga reizen! Ga het zien. Het leven, het lijden, de humor, het eten, het drinken. Het maakt je een rijker mens. Empatisch, zachter ook. Wie reist, wie zich écht verdiept in de ander, die kweekt begrip.’

'Iets voorbij de duiding'

En vanuit die gedachte zijn ze Synaps gestart, een platform voor buitenlandjournalistiek waar nog plek voor is, vindt Can. ‘Het domein buitenlandjournalistiek is op zich goed bestreken op de Nederlandse televisie. Er is het nieuws, zoals het Journaal en Nieuwsuur het bijvoorbeeld brengen. En er zijn de meerdelige reisseries, waar de tijd wordt genomen en die met veel persoonlijkheid gebracht worden. Maar daar tussenin, daar misten we nog iets.’ Loudon: ‘Synaps is ontstaan vanuit de behoefte om dié plek binnen de buitenlandjournalistiek in te vullen. Achtergrondjournalistiek, nog iets voorbij de duiding. Uitzoomen, verbanden zien en leggen, andere invalshoeken zoeken. De bedoeling is om nieuwsmakend te zijn, maar we willen ons ook vast kunnen bijten in een onderwerp en daar langer op verder gaan.’

Flexibel in vorm

En dat vastbijten, dat verder gaan, dat gaan ze niet alleen op televisie doen. Synaps is crossmediaal. Per verhaal wordt bekeken of het een podcast moet worden, of een Youtube-filmpje van een paar minuten, of dat er ruimte in de tv-programmering moet worden gemaakt – die afspraak hebben ze met de NPO gemaakt. En hoeveel ruimte? Ook dat kan op basis van inhoud nog bepaald worden. Twintig minuten, een half uur of langer: net wat het onderwerp nodig heeft.

Een ongekende luxe, vinden ook Can, Loudon en de rest van de Synaps-redactie. Deze flexibiliteit past in de toekomstvisie van de NPO. Can: ‘Niet meer op een vaste dag, een vaste tijd, vaste lengte op een vast kanaal. Zo’n keurslijf komt de inhoud niet ten goede. De inhoud bepaalt. En elk kanaal is even belangrijk voor ons. Of het nu gaat om een productie voor Instagram, radio of televisie. Voor een ouder publiek, of juist jong: hoe moeilijk het ook is om die te bereiken.'

Loudon: ‘En dat betekent ook: wij brengen het verhaal hoe en wanneer we willen. Geen deadlines dus, waardoor het eerder af moet dan kan. Of dat het juist te lang op de plank moet blijven liggen.’

En als alles kan, wat dóé je dan? Aan ideeën geen gebrek, afgaande op de redactievergaderingen. Tot nu toe buitelen de teamleden bijkans over elkaar heen van enthousiasme en ideeën. Maar hoe dan ook: ze zullen de wereld in gaan, de verhalen ophalen.

'De wereld wordt steeds kleiner'

Het idee is om dossiers te openen. Onderwerpen zoeken en daar op door blijven gaan. Wie eenmaal een voet tussen de deur heeft, kan die deur misschien wel openen immers. Een voorbeeld: goud. Can: ‘Daar zijn we nu mee begonnen op de radio met een item waar we een Nederlandse goudhandelaar – 44 jaar in het vak – vragen hoe die wereld volgens hem in elkaar zit. Maar vervolgens kunnen we nadenken over een documentaire over de goudmijnen in Congo die het land daar compleet ontregelen. Erheen dus. Of over de kinderen op de Filipijnen die ze met een slang in hun mond laten duiken naar goud. Naar investeerders: goud als belegging. In grote lijnen: over goud als bron van weelde maar ook van ellende. Nu is er al veel over dit onderwerp gemaakt, maar juist als we er dicht op kunnen komen, kunnen we er nieuwe verhalen over vertellen.’

Loudon: ‘De wereld wordt steeds kleiner, je kunt een heleboel volgen van wat zich afspeelt, ver weg van Nederland. De demonstraties in Chili? Het komt hier allemaal binnen. Hongkong? Hetzelfde. Maar wat betekenen ze? Waar komt het vandaan en hoe verhoudt het zich tot elkaar? Die verbanden leggen, dat is het échte verhaal. Zo zijn we op de naam Synaps gekomen: zo heet het gebied waar zenuwen in het lichaam met elkaar communiceren. Waar er dus kennisoverdracht plaatsvindt. Nou ja, dan snap je het wel. Maar om die grote bewegingen te herkennen, moeten we ook naar het kleine gaan kijken. Naar de emotie, naar het menselijke.’

Can: ‘Dat is essentieel. We nemen grote thema’s – geopolitiek, klimaat, economie – en natuurlijk horen daar allemaal onderzoeken vol getallen en bedragen bij, maar het worden pas echte verhalen als we er vlees en bloed aan geven. En daarom moeten we erheen.’

Loudon: ‘Omdat je daar pas het echte verhaal ziet. Uit eigen ervaring weet ik: je kan tien verhalen in je achterzak hebben als je er naartoe gaat, maar uiteindelijk kom je met heel andere verhalen terug. Dingen die je niet van tevoren kunt bedenken. En vaak zijn die het beste.’

'Een wereld aan mogelijkheden'

Can: ‘Als het maar de verhalen zijn die er écht toe doen. We gaan niet naar Australië om te berichten over de teloorgang van de buidelrat. Maar we gaan er wél heen als we mogen kijken op dat eiland vol vluchtelingen daar, die moeten leven als halve wilden. De wereld is onze speeltuin? Zo kun je het noemen ja. Een wereld aan onderwerpen én daarna een wereld aan vertelvormen en manieren om het verhaal te brengen. Kortom, een wereld aan mogelijkheden.’