Hebben de Middeleeuwen ooit bestaan?

“Hebben de Middeleeuwen ooit bestaan? De vraag zelf en vooral het antwoord: nee, die hebben nooit bestaan, is verrassend op zijn minst.” Zo begint Hans-Ulrich Niemitz zijn betoog dat er ongeveer 300 jaar toegevoegd zijn aan onze kalender tussen het jaar 614 en 911. Hij noemt deze theorie, die een einde zou moeten maken aan allerlei problemen waar archeologen tegenaan lopen met het dateren van overblijfselen uit die tijd: Fantoomtijd.

Karel de Grote heeft nooit bestaan. Het was nutteloos om het jaar 2000 te vieren, want we leven nu pas in de 18 ^e eeuw. En dat allemaal omdat een Duitse keizer per se het jaar 1000 wilde vieren met zijn onderdanen.

Het verhaal van Niemitz is gebaseerd op bevindingen van een grotere groep wetenschappers en wordt ook ondersteund door Oost-Europese en Russische onderzoekers. De hardste bewijzen zijn: er is erg weinig archeologisch materiaal uit deze periode, er zijn Romeinse gebouwen in Europa eeuwen nadat het keizerrijk ingestort zou moeten zijn en er is een fout gemaakt in de berekening van de overgang van de Juliaanse naar de Gregoriaanse kalender.

De Juliaanse kalender werd gebruikt tot in de 16 ^e eeuw. Alleen, en daarom hebben we nu schrikkeljaren, liep de kalender niet meer synchroon met de rondjes die we draaien om de zon. Dus Paus Gregorius de 13 ^e bepaalde dat als we gaan slapen op 4 oktober 1582, we de volgende dag wakker worden op 15 oktober 1582. Deze 10 dagen hebben dus nooit bestaan, daarover is geen discussie.

Deze 10 dagen hebben nooit bestaan, daarover is geen discussie.

Maar Niemitz en zijn collega Illig hebben berekend dat het hier om 13 dagen had moeten gaan, om de kalender weer helemaal kloppend te maken. En de keuze voor 10 dagen is dus bewijs dat er minder tijd ligt tussen het begin van de Juliaanse kalender en het begin van de Gregoriaanse. Anders hadden ze wel gekozen voor 13 dagen. En de 3 dagen vertalen precies naar de 297 jaar die kwijt zijn volgens hen.

Voordat je nu je kalenders van de muur scheurt en je telefoonklok 300 jaar gaat proberen terug te zetten: de theorieën van Niemitz en zijn collega’s hebben uiteindelijk niet geleid tot wetenschappelijke consensus. Er is namelijk een element wat niks te maken heeft met bedachte dagen van de week en een cijfertje dat het jaartal uitdrukt.

Dat zijn astronomische evenementen, zoals Halley’s komeet. Elke 75 jaar komt deze voorbij en er zijn wereldwijd allerlei mensen die het opgevallen is dat er overdag een licht door de lucht is gevlogen. Ook in de 8e en 9e eeuw. En ook de jaarringen van bomen, alhoewel het natuurlijk lastig is om te zeggen wanneer een stuk hout gekapt is en gebruikt voor bijvoorbeeld een grafkist, geven concreet bewijs voor het bestaan van deze eeuwen.

Bovendien ging het Paus Gregorius niet om het aantal dagen zodat de omgang van de zon weer helemaal zou kloppen. Het ging vooral om het vaststellen van de juiste dag om Pasen te vieren.

Kortom: er is geen reden voor paniek. Karel de Grote heeft gewoon zijn rondjes gemaakt door Europa en het is nog gewoon het jaar 2017.