Gijs Sanders over petitie De Groeten met je Boete: 'Hoe meer handtekeningen, hoe sterker ons signaal'

De Marker, BNNVARA, de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en FNV Young & United zijn een petitie gestart voor het tegenhouden van de langstudeerboete. Het signaal naar het kabinet is duidelijk: De Groeten met je Boete! Gijs Sanders, presentator en redacteur bij De Marker, licht het belang van de petitie toe.

‘Toen de plannen van het kabinet voor de terugkeer van de langstudeerboete naar buiten kwamen, maakten we daar met De Marker een aantal video’s over. Onze volgers stelden veel vragen, zoals: “laten we dit opnieuw gebeuren?" “kunnen we een petitie tekenen?” en “kunnen we demonstreren?”. Toen dachten we: waarom doen we zelf niet iets? Vervolgens hebben we contact opgenomen met de Landelijke Studentenvakbond en FNV Young & United om samen te werken.’

‘Dat kan ik goed uitleggen aan de hand van de opsomming in mijn video. Eerst was er het leenstelsel, waardoor studenten nu met een torenhoge studieschuld zitten. Er werd een belofte gedaan door het kabinet dat die schuld niet zal meetellen bij het afsluiten van een hypotheek, maar dat gebeurt nu wel. De rente is ineens 2,5% – en hoewel Pieter Omtzigt had beloofd dat de rente omlaag zou gaan, gaat dat nu ook niet meer door. De pechgeneratie krijgt een lage compensatie en nu krijgen studenten dus ook nog te maken met de langstudeerboete.'

'Nederlandse studenten werken het meest van alle studenten in Europa en betalen torenhoge kamerprijzen. Dat betekent dat ze logischerwijs minder tijd hebben om aan hun studie te besteden. Het straffen van studenten die langer doen over hun studie omdat ze veel moeten werken, klopt gewoon niet. En dan heb ik het nog niet eens gehad over mensen die chronisch ziek zijn of met andere lastige privésituaties kampen, waardoor ze studievertraging oplopen. We maken ons vooral zorgen over de verhoogde mentale druk door de boete ­– en onderzoeken laten al jaren zien dat deze druk al te hoog is.’

‘Uit cijfers van het CBS in 2022 blijkt dat jongeren en jongvolwassenen zich het meeste zorgen maken over hun financiële toekomst. Het Trimbos-instituut meldt in een rapport dat de prestatiedruk en stress onder studenten erg hoog is. De langstudeerboete doet daar nog een schepje bovenop, met die drieduizend euro die boven je hoofd hangt. We lezen de afgelopen jaren niet voor niets constant in het nieuws dat het slecht gaat met het mentale welzijn van studenten. Waarom zou je die druk dan nog verder opvoeren?’

‘Klopt. Vaak hebben voorstanders het over "luie studenten", maar er zijn veel redenen waarom studenten langer over hun studie doen. Luiheid komt zelden voor. Bovendien raken deze boetes de "luie studenten" niet, omdat zij vaak comfortabel leven, niet naast hun studie hoeven te werken, en ouders hebben die zowel de studie als de boete kunnen betalen. De studenten die wel getroffen worden, hebben vaak niet zo’n sociaal-economisch vangnet om op terug te vallen. Dit maakt studeren in Nederland minder toegankelijk, omdat juist de studenten die het al moeilijk hebben nog minder makkelijk kunnen studeren.’

‘Onderzoek van het CBS rond de invoering in 2012 laat zien dat studenten sneller afstuderen, dus dat argument lijkt te kloppen. Maar het feit dat iets werkt, betekent niet dat het ethisch verantwoord of goed is. Het lijkt mij beter om studenten een positieve prikkel te geven om sneller af te studeren, bijvoorbeeld door middel van een financiële beloning, in plaats van studenten te straffen die er langer over doen. Een ander alternatief is de goedstudeerpremie, een voorstel van de directeur Financiën van de UvA. Deze premie stimuleert onderwijsinstellingen om hun studenten te helpen sneller af te studeren, doordat ze extra budget ontvangen als dit binnen de gestelde termijn gebeurt.’

‘Ik heb zelf een meisje gesproken die een chronische ziekte heeft. Als de boete wordt ingevoerd, moet zij opnieuw bij instanties bewijzen dat ze chronisch ziek is. Deze instanties toetsen dan of haar ziekte een legitieme reden is om langer over een studie te doen. Ook heb ik verhalen gehoord van mensen met psychische problemen die zich zorgen maken, van mensen met ADHD of dyslexie die aangeven dat ze meer tijd nodig hebben voor hun studie, en van studenten die veel uren werken naast hun studie omdat ze een ontzettend hoge huur hebben. Er zijn echt genoeg van dit soort situaties.’  

‘Met de petitie kunnen we een sterk signaal afgeven aan Den Haag ­– een signaal dat studenten en veel anderen in Nederland dit niet pikken. Dat kan alleen als we zo veel mogelijk handtekeningen verzamelen. Er zijn vaak bijzondere dingen gelukt door petities; kijk bijvoorbeeld naar het kinderpardon van BOOS. Het is fantastisch dat dat is gelukt. We kunnen natuurlijk niet garanderen dat het nu weer zal lukken, maar hoe meer handtekeningen we hebben, hoe sterker ons signaal. We hebben nog tot 10 september.’

'Dan gaan we naar Den Haag om de petitie aan te bieden in het gebouw van de Tweede Kamer. Ook daarna zijn we van plan om ons nog langere tijd in te blijven zetten.’

‘Ik moet zeggen dat het nu al harder gaat dan ik had verwacht. Als we in totaal 70.000 handtekeningen kunnen verzamelen: dat zou geweldig zijn.’