Doet Tinder genoeg om seksueel geweld te voorkomen?

Via datingapps zoals Tinder wordt het voor daders van seksueel geweld eenvoudig om ongestraft hun gang te gaan. De uitzending die Zembla hierover maakt heeft geleid tot de lancering van een noodknop in de app, speciaal voor slachtoffers van seksueel geweld. Is dat genoeg?

‘Het was heel beangstigend om te weten dat hij gewoon met z’n praktijken was doorgegaan.’

‘Hij keek op me neer een zei heel bot: jij vertrekt pas als ik klaarkom.’

‘Toen deed hij z’n broek naar beneden en ging hij zijn gang. Hij verkrachtte me.’

Brooke komt via Tinder in contact met een man. Ze spreekt twee keer met hem af, ze drinken thee en hebben het gezellig. Tot de derde date. ‘De keer daarop kwam hij me thuis ophalen en gingen we een stukje rijden. (…) we kwamen in een klein stadje terecht, zonder straatverlichting.’ Haar Tinderdate zet de auto stil op een afgelegen plek. Wanneer Brooke zenuwachtig wordt gooit hij haar telefoon uit het raam. ‘Toen ik mijn telefoon stuk hoorde vallen dacht ik: shit, ik zit hier op een verlaten plek. (…) zonder een werkende telefoon en zonder de mogelijkheid om iemand via een berichtje te laten weten waar ik ben.’ De man dwingt haar op de achterbank te gaan zitten. ‘Hij duwde me naar beneden. Ik zei:

“Ik wil dit niet, ik ben niet in de stemming.”’ Hij trekt haar broek naar beneden. ‘Ik zei nog een keer: “Ik wil dit niet.” Maar hij zei niks. Toen deed hij zijn broek naar beneden en ging hij zijn gang. Hij verkrachtte me. Ik probeerde m’n tranen in te houden. Het deed heel veel pijn. Maar ik wilde hem geen emoties laten zien, want zijn machtspositie wond hem duidelijk op. (…) toen hij klaar was gaf hij mij een handdoekje om mezelf schoon te vegen, want ik bloedde. Toen trok ik mijn broek weer aan en ben ik voorin gaan zitten. Ik zei niks meer en hij bracht me naar huis.’

Onvindbaar

Wanneer Brooke de volgende dag de Tinder-app opent om aan het bedrijf te rapporteren wat haar is overkomen kan ze de man nergens terugvinden. Hij heeft de match opgeheven. En daarmee zijn alle berichten tussen de twee, zijn foto’s, naam en profiel onvindbaar geworden voor Brooke. ‘Ik had niet eens een foto van hem. Ik was flink van slag want dat was de enige manier om hem te identificeren. En die mogelijkheid was nu weg. Hij had in wezen elk bewijs van zijn bestaan gewist. Dat was waarschijnlijk de belangrijkste reden dat ik niet naar de politie ben gestapt. Ik had geen telefoonnummer, geen achternaam, ik had geen foto’s of bewijs van ons contact.’

Topje van de ijsberg

Brooke blijkt niet de enige. Wanneer Australische journalisten van omroep ABC een jaar geleden op de radio een oproep doen om ervaringen met datingapps te delen, worden ze overspoeld met verhalen zoals die van Brooke. En het is niet alleen in Australië een probleem, ook in Nederland zijn er mensen met soortgelijke ervaringen. Door heel Nederland krijgt Iva Bicanic, directeur-bestuurder Centrum Seksueel Geweld, meldingen van aanranding of verkrachting na een date via een datingapp. Maar dat is nog maar het topje van de ijsberg, volgens Bicanic. ‘We denken dat het een minderheid is omdat de meesten zich zo schamen en schuldig voelen dat ze zichzelf niet zien als slachtoffer en dus geen hulp zoeken of aangifte doen bij de politie, omdat we zogenaamd allemaal weten dat je niet meteen thuis moet gaan afspreken en mensen dat toch doen. Ik hoop dat deze mensen alsnog besluiten ermee naar buiten te komen en er niet mee rond blijven lopen.’ Ook bij de politie loopt een groot onderzoek naar de vraag hoe vaak datingapps terugkomen in zaken van seksueel geweld, laat een woordvoerder weten. Zo hoopt ze meer zicht te krijgen op hoe daders de app gebruiken.

Grensoverschrijdend gedrag

De mogelijkheid een online match – en daarmee al het bewijs - ongedaan te maken werkt dit in de hand, volgens consultant datingindustrie Steve Dean. En dat terwijl deze mogelijkheid juist ontwikkeld is om mensen te beschermen tegen grensoverschrijdend gedrag. ‘Als iemand je het leven zuur maakt, kun je de match opheffen en ben je van die persoon af. Het is ontworpen voor slachtoffers. Maar omdat daders het systeem beginnen te doorgronden kunnen ze hun verantwoordelijkheid ontlopen en dat is onacceptabel (…) dat iemand ongestraft een zedendelict kan plegen door het slachtoffer te blokkeren.’

Waarschuwen

Volgens Bicanic is het de morele verantwoordelijkheid van datingapps om gebruikers te waarschuwen voor seksueel geweld. Ter vergelijking: ‘Marktplaats, de meeste mensen gaan er goed mee om, maar er zijn een paar ongure types. Marktplaats waarschuwt de klanten voor fraude en oplichting. Dat zou ik ook verwachten van datingapps. Het staat misschien niet heel sexy, maar het is de realiteit.’

Automatisch gegenereerd bericht

Ook als een slachtoffer wel blijkt te beschikken over informatie van de dader en vervolgens een melding maakt bij de datingapp, is dat geen garantie dat het probleem ook daadwerkelijk aangepakt wordt. Van de in totaal 48 slachtoffers die in een reactie op de oproep van ABC vertellen seksueel geweld te hebben gemeld bij Tinder, geven er maar 11 aan een reactie te hebben ontvangen van de app, in veel gevallen een automatisch gegenereerd bericht. ‘Vrouwen vertelden me dat ze dit bericht kregen, maar later niets meer hoorden’, vertelt Rosalie Gillett, onderzoeker bij Queensland University. ‘Dat gaf ze het gevoel dat er niets aan het probleem werd gedaan.’ Gillett beweert dat Tinder een omgeving faciliteert die het plegen van zedendelicten vergemakkelijkt. ‘Het geeft de vrouwen die deze meldingen deden het signaal dat die niet gerechtvaardigd waren; niet ernstig genoeg voor een melding. Dat is gevaarlijk omdat daders hiermee het signaal krijgen dat hun gedrag acceptabel is en ze hiermee door kunnen gaan.’

Noodknop

Afgelopen donderdag, de dag dat de uitzending van Zembla op televisie te zien is (16 september), lanceert Tinder een nieuwe knop, namelijk de noodknop. Hiermee kunnen slachtoffers van seksueel geweld binnen een paar klikken in contact komen met instanties als het Centrum Seksueel Geweld, de politie of Slachtofferhulp. Deze knop is het resultaat van een advies dat Bicanic eerder aan het bedrijf uitbracht. Ze is blij verrast dat de noodknop er nu alsnog is, zo laat ze aan Zembla weten.