De Toeslagenaffaire: tegenwerking van de overheid en etnisch profileren

In De Toeslagenaffaire: beelden van waarheid kijken advocaat Suzanne en gedupeerden Kristel en Roger naar fragmenten uit De Toeslagenaffaire. De eerste aflevering gaat over de tegenwerking van de overheid en etnisch profileren. 

Het eerste fragment gaat over de onduidelijkheid rondom het aanleveren van bewijslast. ‘Dit voel je in hart en nieren’, zegt Kristel meteen nadat het fragment is afgelopen. ‘Dat we zo vaak naar de Belastingdienst zijn geweest. Bewijsstukken die aangetekend opgestuurd worden en niet aankomen, terwijl je gewoon dat bewijs hebt. Dat zien we weer opnieuw gebeuren. Dat ouders stukken sturen – naar nu de hersteloperatie – en dat ze gewoon niet aankomen.’ Ook advocaat Suzanne merkt dit: ‘Wij sturen regelmatig wat post. Het komt geregeld voor dat het niet aankomt.’ 

Roger herkent zich ook in het fragment: ‘Je ziet dat de verantwoordelijkheid nog steeds bij jou ligt om bewijslast te leveren. We hebben nou juist afgesproken in de herstelregeling dat ouders worden vrijgesteld van bewijslast. Niemand heeft nog administratie uit de periode 2006-2015.’  

Zelfs de advocaten kunnen moeilijk in contact komen met de overheid, zo is te zien in het tweede fragment. Ook Suzanne heeft daar last van: ‘Je komt er gewoon niet doorheen. Ik vraag weleens waarom dingen op deze manier gaan. Dan krijg je als antwoord: “Dat is gewoon zo.” Punt. Ik vind het vooral juridisch geweld.’  

‘De impact daarvan is groot’, zegt Kristel. ‘Dat is zo, omdat veel ouders trauma’s hebben. Sommige ouders hebben de diagnose PTSS gekregen. Dat helpt niet mee om ook nog eens deze bewijsstukken aan te moeten leveren. Waar het ooit mee begonnen is, zie je weer terug in de herstelprocedure. Heb je iets niet, dan heb je gewoon dikke pech.’  

‘Er worden nog steeds stukken achtergehouden’, zegt Suzanne. ‘Wij krijgen nog steeds geen complete dossiers. Dan krijg ik opmerkingen als: “Dat heb jij niet nodig.” Ik mag zelf bepalen welke informatie ik relevant vind.’

Roger heeft zijn dossier meegenomen: ‘Als gedupeerde ouder krijgen wij dossiers aangeleverd. Daarvan zeggen ze dat dat het dossier is dat over jou beschikbaar is. Als ik daarin ga kijken, zie ik bezwaren en jaarrekeningen niet terug. Je bent afhankelijk van die map. Twintig jaar van je leven zit in 680 pagina’s.’  

In het derde fragment zie je de band tussen advocaat en gedupeerde. Suzanne haakt meteen in: ‘De cliënt die naar de advocaat toekomt en vraagt: “Wat moet ik doen?” Die wanhoop, dit soort situaties heb ik nog dagelijks. Ik voel me als advocaat soms ook machteloos.’

‘“Ik weet niet meer hoe ik moet rondkomen”, dat is toch wel een bekende uitspraak’, zegt Roger. ‘We weten best wel veel van hoe het algoritme te werk is gegaan. We weten ook hoeveel schade dat berokkend heeft in gezinnen. Geef ons gewoon ons te veel betaalde geld terug. Hetgeen dat ze van ons hebben afgepakt.’  

‘Je voelde dat het niet klopte’, zeggen Roger en Kristel in koor. Kristel vertelt verder: ‘Je wist dat je niks fout had gedaan, maar als er keer op keer door de Belastingdienst wordt gezegd dat je het fout hebt, dan ga je aan jezelf twijfelen.’  

In het laatste fragment komen de beschuldigingen van etnisch profileren door de overheid naar voren. Roger en Kristel hebben hier beiden mee te maken gehad. ‘Etnisch profileren, postcodegebieden, dubbele nationaliteit en gastouderbureau’s; het is onvoorstelbaar wat hier gebeurd is’, zegt Roger. ‘Ik durf wel te stellen dat het gewoon een racistische bende is geweest.’  

‘Het College voor de Rechten van de Mens heeft vastgesteld dat er sprake is geweest van indirecte discriminatie’, zegt Suzanne. ‘Dit is echt waar dat etnisch profileren heeft plaatsgevonden.’

‘Ik heb de fraudesignaleringslijst onder ogen gekregen’, zegt Kristel. ‘Ik heb geen buitenlandse achternaam en mijn man is ook niet van buitenlandse afkomst. Wat op onze fraudelijst stond was het feit dat wij een gastouder hadden in Duitsland. Wij wonen bij het grensgebied. Onze gastouder had een Nederlandse nationaliteit en betaalde belasting in Nederland, maar woonde in Duitsland. Daardoor vonden ze het nodig om ons op die fraudelijst te zetten.’ Roger heeft deze lijst nooit gezien: ‘Ik weet het nog steeds niet.’