Claudia de Breij over haar Oudejaarsconference: 'Het kan me niet schelen of iemand kwaad wordt'

Voor de derde keer sluit Claudia de Breij het jaar af met een Oudejaarsconference. De VARAgids en BNNVARA.nl mochten door de foto’s van haar telefoon bladeren.

‘Het decor is handgeschilderd naar Panorama Mesdag (mét toestemming). Ik ben er elke dag weer dol op.’

Het was een afschuwelijk en dús fantastisch jaar voor een conferencier. Het was misschien wel een van de ergste jaren uit de geschiedenis van Europa deze eeuw. Als mens weet je daar geen raad mee, maar als cabaretier moet ik er vorm aan geven om het hanteerbaar te maken. Normaal gesproken zou ik hiervan wakker liggen, maar nu lig ik wakker met de gedachte: wat is de grap die alles een beetje in perspectief zet? Cabaret zorgt ervoor dat ik er recht doorheen ga en het daardoor in de hand heb.

Ik sta meer dan ooit als mezelf op het toneel. Dat heeft ongetwijfeld met ouder worden te maken, maar na de pandemie dacht ik ook: ik ga niets mooier verwoorden dan het is. Ouder worden levert je meer vrijheid op. Je ziet beter wat wel en niet uitmaakt. En het kan me niet schelen of iemand kwaad wordt: als het gezegd moet worden denk ik: fuck you.

Alle tumult over grensoverschrijdend gedrag is in al z’n lelijkheid een cadeautje. Dat is smullen.

Ik denk niet dat ik me er daar schuldig aan heb gemaakt, nee. Toen ik heel veel tv deed, lang geleden, hield theater me met twee benen op de grond. Daar moet je gewoon alles zelf doen en ben je met de crew een eenheid. Zonder hen ben je niets.

Bij tv stond iemand voor je met een glas water, ondertussen was iemand met je haar bezig en een ander hing het geluid om. Als iedereen met je bezig is, moet je uitkijken dat je je niet belangrijker gaat voelen dan je bent. Ik geniet met volle teugen van de bekendheid, want het heeft voordelen en je mag elkaar ook best een lol doen. Maar als je getrouwd bent met mijn vrouw, je hebt mijn management en mijn vrienden in de buurt, dan komt er nooit een moment dat je gaat geloven dat je beter bent dan een ander. Dat de focus nu op Matthijs van Nieuwkerk ligt is natuurlijk hem aan te rekenen, maar ik denk dat er ook veel onzekerheden aan ten grondslag liggen. Als je een hoge status hebt, en dat weet je dondersgoed wanneer je die hebt, moet je je bewust zijn van de verhoudingen. Er zijn nu denk ik veel mensen die vergelijkbaar gedrag hebben vertoond en hopen dat het nog heel lang alleen maar over Matthijs gaat.

Toen ik bij tv begon zei men: ‘Je moet wat meer je redactie aanpakken. Dat is hoe we het doen. Zo hoort het.’ In de Oudejaars kom ik hier zeker op terug. Maar we moeten elkaar ook een kans geven om te zeggen: vreselijk stom wat ik heb gedaan, ik heb er oprecht spijt van. Je moet ook mogen veranderen. Ik gebruikte vroeger het n-woord in de show omdat toen dacht dat dat een normaal woord was. Daar heb ik spijt van.

Jongeren en mentale gezondheid – het klinkt wat klinisch – is een belangrijk thema. De wereld is niet voor jongeren gemaakt op dit moment. Een reclameblok begint met trapliften en gaat door met gehoorapparaten. En je weet als je nu jong bent, dat je moet beginnen met het oplossen van de problemen die vorige generaties hebben veroorzaakt. Succes. En dan hebben we het nog niet over het opkomende fascisme, de groeiende kloof tussen arm en rijk wat een recept voor oorlog is en het klimaat dat naar de tering gaat. Het zal met de aarde wel goedkomen, maar met de mens niet.

En dan die bestuurscultuur: we kiezen eerst voor geld en dan voor mensen. Of het nu gaat om de gasboringen in Groningen of het spekken van de aandeelhouders. De overheid moet zeggen: wat hebben we als mensen nodig? Geld is er voor mensen, niet andersom. Het idee dat alles economisch gerelateerd moet zijn is niet oké.

We spelen live zodat ik zelfs nog iets van de laatste dag in de show kan stoppen. En het is mooi om op een toch bijzondere avond het jaar te mogen afsluiten, een mooi ritueel dat door Herman Finkers is ingezet. Ik had afgesproken met Delamar in Amsterdam en alles was al geregeld. Totdat ik die rijen in Groningen zag staan met mensen die voor een subsidie in aanmerking wilden komen om hun woning te verbeteren.

Op basis wie ’t eerst komt ’t eerst maalt werden veel mensen teleurgesteld. Dat vond ik zo schofterig, die mensen hebben ergens recht op en daarvoor moet je ’s ochtends met je rollator in de rij gaan staan. Toen dacht ik: moet ik dan vanuit de Randstad zeggen hoe erg dat is? Of moet ik dat in Groningen doen? Gelukkig was Delamar heel begripvol omdat het een inhoudelijke keus was.

In januari doe ik even niets. Een weekje naar de zon om uit te rusten, mij weer met het huiswerk van de kinderen te bemoeien en familie en vrienden te bezoeken. Eind februari begint dan een korte tour met een liedjesshow samen met de Marcel Fisser Band. In het Delamar, als goedmakertje, haha. En ik heb weer zin in mijn wekelijkse column voor de VARAgids.

De oudejaarsconference van Claudia de Breij is hier terug te kijken (exclusief voor NPO Plus abonnees)