Brieneke werd misbruikt door haar vader: 'Het gebeurde als mijn moeder niet thuis was'

Brieneke werd seksueel misbruikt door haar eigen vader. Ze vertelt erover in Diva's Date.

Brieneke: 'Ja, dat ging heel geleidelijk. Ik ging weleens met mijn vader onder de douche of in bad – en dat was op zich ook gewoon leuk. Maar op een gegeven moment probeerde hij eigenlijk steeds meer aandacht te richten op zijn geslachtsdeel. Het begon eigenlijk heel simpel met dat hij zijn heupen op en neer bewoog in bad, waardoor ik gedwongen werd om naar zijn geslachtsdeel te kijken. Op een gegeven moment werd dat ook meer aanraken – dan moest ik hem afdrogen. Dan sloeg ik eerst vaak zijn geslachtsdeel over, maar dan zei hij dat ik die ook nog moest doen. En dat is daarna steeds meer uitgebouwd richting echt seks, met de handelingen die daarbij horen. Toen verplaatste het ook meer naar de slaapkamer.'

'Zes jaar, waarschijnlijk.'

'Toen ik twaalf was gebeurde het voor het laatst.'

'Het gebeurde bijna altijd als mijn moeder niet thuis was: bijvoorbeeld als zij 's avonds yoga had of met een vriendin afsprak of buiten de deur was.

Ik probeerde altijd zoveel mogelijk mee te werken, omdat ik dan hoopte dat het sneller voorbij was en ik ook mijn vader niet boos wilde maken. Het was mijn vader, dus die loyaliteit was er heel sterk. Maar hij was ook gewoon veel groter en veel sterker dan ik, dus het voelde gewoon het veiligst om maar mee te werken. Daarnaast probeerde ik – als het gebeurde – mijn aandacht ergens anders op te richten. Als ik misbruikt werd dan keek ik bijvoorbeeld naar de knuffels die in mijn bed stonden. Daar probeerde ik me op te focussen, waardoor ik het misbruik minder voelde. Ik was er gewoon niet helemaal meer bij met mijn hoofd. Mijn hoofd was als het ware een beetje los van mijn lichaam, zo legde ik dat uit toen ik het woord dissociëren nog niet kende. Ik probeerde er echt afstand van te nemen. (...) als het weer voorbij was, dan bleef je achter met dat gevoel. Dat vond ik, denk ik, de lastigste momenten.'

'Ja, en ik denk dat ik de eenzaamheid het ergste vond. Dan was het gebeurd, maar niemand wist het.'

'Nee. Het was soms echt een verschil van dag en nacht, eigenlijk letterlijk. Als ik dan 's avonds werd misbruikt, dan was het in de slaapkamer; donker, laat. En dan 's ochtends werd ik wakker en dan was het gewoon licht en kwam iedereen uit bed en ging de dag gewoon weer beginnen. Dan kon ik me soms al bijna niet meer voorstellen dat het die avond zo heftig was. Tijdens het misbruik deed hij er heel makkelijk over, alsof het niet zoveel voorstelde. Alsof het er gewoon bij hoorde. Daardoor kreeg ik ook het gevoel dat het gewoon een onderdeel is van het leven.'

'Nee, eigenlijk heb ik nooit overwogen om het met iemand te delen, omdat ik op dat moment ook niet doorhad dat er echt iets fout was. (...) en het laatste wat ik wilde was mijn moeder boos en verdrietig maken. Want die was heel belangrijk voor mij. Omdat ik bij haar wel veilig was.'

'Nee, ze had helemaal niks door. En ik snap dat mensen het misschien lastig vinden om dat te begrijpen. Want: het is je eigen dochter in je eigen huis, hoe kun je dat nou niet doorhebben? Maar mijn vader en ik deden allebei heel erg ons best om het geheim te houden en het gebeurde dus ook vooral als mijn moeder niet thuis was. Dus daarmee werd het geheim in stand gehouden. En mijn moeder die kon zich ook niet voorstellen dat zoiets zou kunnen gebeuren. Ik twijfelde als kind wel of mijn moeder dit wist. Ik dacht: misschien weet ze het wel gewoon en hoort dit er gewoon bij. En gebeurt dit bij andere klasgenoten ook zo, dat het ook normaal is dat de moeder het daar ook gewoon niet over heeft. Dat was een beetje dubbel.'

'Nu achteraf ben ik er echt 100% van overtuigd dat ze niks heeft doorgehad. Dat bleek ook uit haar reactie. Ik neem haar daarom ook niks kwalijk. Ik heb haar wel heel erg gemist, ik had heel graag gewild dat ze er voor me was, maar dat lag gewoon niet binnen haar macht. Zij wist het gewoon niet.'

'We waren op vakantie in Frankrijk en ik ging toen 's nachts een keer plassen. Toen ik terugkwam stond mijn vader me voor de wc-deur op te wachten. Maar het was een heel klein appartement, dus mijn moeder die kon snel dingen horen. Toen voelde ik wel aan dat mijn vader me daar niet heel veel kon maken. Dus toen heb ik nee gezegd.'

'Klopt. Dat kwam, denk ik, vooral omdat ik naar de middelbare school ging en 's avonds niet meer door mijn vader in bed gelegd werd. En ook omdat ik gewoon net wat ouder was en iets sterker in mijn schoenen stond. Waardoor mijn vader dacht dat het niet slim was om het nog te proberen. En dat heeft hij toen dus ook niet meer gedaan.

Toen ik veertien was, gingen mijn ouders uit elkaar. Op een gegeven moment wilde mijn vader met mij op vakantie naar het buitenland, zonder mijn moeder. Die vakantie zag ik echt niet zitten: in het buitenland met mijn vader, ver van huis, was de kans dat hij het dan nog een keer zou proberen heel groot. Dat wist ik eigenlijk bijna zeker. Dat is uiteindelijk de druppel geweest om het te gaan vertellen. Alleen kreeg ik die woorden mijn mond niet uit, dus toen heb ik het getypt op mijn tablet en aan een vriendin van mijn moeder laten lezen. Zij schrok daar enorm van. Aan haar reactie voelde ik toen ook: dit is echt mis, het is niet normaal. Zij heeft toen Veilig Thuis gebeld, omdat ze ook niet zo goed wist hoe ze hier het beste mee om kon gaan. Toen langzaamaan werd voor mij wel duidelijk hoe fout het was.'

'Mijn wereld stond echt op z'n kop. Ik voelde me ook heel erg voor de gek gehouden – een soort van bedrogen. Want ik heb blijkbaar een wereldbeeld voor ogen gehad dat helemaal niet klopt. Mijn vader heeft mij iets wijsgemaakt wat gewoon helemaal niet klopt.'

'Ik heb haar toen ook laten lezen wat ik had getypt – hetzelfde als aan die vriendin van mijn moeder. Ze las een paar regels. Verder kon ze eigenlijk niet lezen, toen stortte ze gewoon echt helemaal in. Ze was intens verdrietig en heel erg boos en zei eigenlijk meteen: ja, ik heb het niet geweten en wat verschrikkelijk.

Ik vond het heel erg om mijn moeder zo in te zien storten, maar aan de andere kant was het ook heel steunend, want ik merkte meteen aan alles, alle vezels in mijn lijf, dat ze het niet wist en niet gewild heeft. Dat ze achter me staat. Dat was heel erg fijn, ook al was het natuurlijk ook megaheftig.'

'Een week later hebben we een informatief gesprek gehad bij de politie. Dan geven ze informatie over wat aangifte doen betekent en hoe dat gaat. Daarna heb ik ook aangifte gedaan tegen mijn vader.'

'Dat was heel heftig, want ik had nog lang niet alles van het misbruik aan mijn moeder verteld. Maar ik moest het wel al daar bij de politie vertellen. Ze willen zoveel mogelijk details weten, want ze willen natuurlijk inschatten wat er gebeurd is en bewijs verzamelen. De politie heeft daarbij echt als doel: waarheidsvinding. En niet als doel om een slachtoffer verder te helpen in het verwerkingsproces. Dus dat botst.'

'Toen hebben we heel lang moeten wachten op de zitting; die was anderhalf jaar later pas. Ik had een eigen advocaat – een strafrechtadvocaat. En die stond letterlijk voor mij op en heeft mijn slachtofferverklaring ook voorgelezen. Dat is de verklaring waarin ik heb geschreven wat het allemaal heeft betekend voor mij en wat ik nog tegen mijn vader zou willen zeggen bij de rechtszaak. Ik kreeg daarmee letterlijk een stem.

Een officier van justitie - waar we van tevoren ook al een gesprek mee hadden gehad - hield af en toe oogcontact met mij om te kijken of het nog oké ging. Van de rechters voelde ik ook dat ze ook achter mij stonden, want als mijn vader dan een beetje in de slachtofferrol kroop, dan zeiden ze daar wel wat van. Dus ik voelde me ontzettend gesteund en gehoord. Dat was heel bijzonder. Hij is uiteindelijk ook veroordeeld tot een gevangenisstraf.'

'Nou, bijvoorbeeld in het aangaan van liefdesrelaties, dat vind ik nog erg lastig, omdat bijvoorbeeld een naakt mannenlichaam me meteen wel weer doet denken aan mijn vader. Dat is wel lastig en dat is ook iets waar ik onlangs nog een stukje therapie voor heb gedaan.'

'De belangrijkste is, denk ik, de traumabehandeling. Ik had een complexe posttraumatische stressstoornis. Het bleek dat de eenzaamheid die ik heb gehad en het gemis van troost, steun en nabijheid, dat ik dat eigenlijk pijnlijker vond dan het misbruik zelf. De intense eenzaamheid en het verlangen naar troost en steun en nabijheid en veiligheid.'

'Ja, dat is wat ik bij therapie heb geleerd; om op een andere manier dat gevoel toch een beetje te krijgen. Om daarin goed voor mezelf te zorgen. Ik kan nu echt wel zeggen dat het draaglijk is. Het is echt een droom die is uitgekomen. In al die jaren dat ik zoveel intensieve behandeling heb gehad, was mijn wens altijd: ik wil op een dag de gordijnen opendoen en gewoon kunnen zeggen: "Het is oké en ik kan het aan en mijn leven is leuk." En dat is uiteindelijk gebeurd. Dus daar ben ik megadankbaar voor.'

Brieneke hoopt nu anderen die iets soortgelijks meemaken te kunnen helpen door haar verhaal te delen.

'Ja, best wel. Ik heb toen wel veel gezocht naar interviews met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. En toen vond ik wel wat, maar dat waren eigenlijk vooral volwassenen, wat oudere mensen en niet zoveel jonge mensen.'

'Ja, er zijn er wel meerdere, denk ik. Belangrijk is dat mensen toch verwachten dat mijn moeder iets door had moeten hebben, omdat het in het gezin gebeurde en ik haar dochter was. Maar dat hoeft echt niet zo te zijn.'

'Ik denk dat het nooit mogelijk is om het helemaal te voorkomen. Maar wat misschien wel kan helpen is om in het gezin gesprekken te hebben over wensen en grenzen.

Een andere misvatting is ook wel denk ik dat mensen verwachten dat seksueel misbruik alleen gebeurt bij probleemgezinnen en dat het zeldzaam is dat een vader zijn dochter misbruikt, maar in elke basisschoolklas in Nederland zitten één tot twee kinderen die seksueel misbruik hebben meegemaakt. En dat gebeurt meestal door iemand heel dichtbij: een vader, een broer, een oom, een buurman.

Mensen denken ook vaak dat het vooral voorkomt bij mensen die lager opgeleid zijn, maar mijn ouders zijn allebei universitair opgeleid. Alles aan ons gezin leek normaal. Of misschien zelfs een beetje boven gemiddeld.'

'Ook al herkennen mensen een fractie van wat ik heb meegemaakt – want mijn verhaal is natuurlijk best wel omvangrijk – is dat meer dan genoeg reden om hulp te vragen en om last te hebben van wat je hebt meegemaakt. In Nederland hebben we het Centrum Seksueel Geweld, het CSG. Daar kun je 24/7 terecht, ook anoniem, om je verhaal te delen en om hulp te vragen. Het Centrum Seksueel Geweld, die naam suggereert misschien een beetje dat er ook geweld nodig moet zijn geweest bij het misbruik. Maar dat hoeft niet. Het is voor iedereen die misbruik of een seksueel grensoverschrijdende situatie heeft meegemaakt. Dat is dus echt voor iedereen.'

'Nee, houden van is het niet meer. Wel soms nog een beetje die loyaliteit, maar ik hou niet meer van hem. Nu er al een hele tijd geen contact meer is, is dat minder geworden en dat vind ik ook fijn, dat die afstand er is.'

'Ik denk dat het had geholpen om in de klas al eerder te praten over wensen en grenzen. Er is in de maatschappij best veel te doen om seksuele voorlichting op de basisschool – bijvoorbeeld met de lentekriebels. Maar ik denk dat het heel belangrijk is dat je vanaf de kleuterklas op school ook leert dat er fijne aanrakingen zijn en aanrakingen die niet fijn zijn. En op welke plekken mensen je niet zomaar mogen aanraken. En ook wat je kunt doen als dat wel gebeurt.'