Abdulaal en Martine riskeren gevangenisstraf voor het redden van vijf vluchtelingen, waaronder Abdulaals zusje

Abdulaal en Martine riskeren gevangenisstraf voor het redden van vijf vluchtelingen, waaronder Abdulaals zusje. Ze werden eind november 2023 opgepakt door de Letse grenswacht en worden nu verdacht van betrokkenheid bij het illegaal vervoeren van migranten naar de Europese Unie.

Abdulaal vlucht in 2016 vanuit Sudan naar Nederland. 'Mijn broer is opgepakt. Vervolgens zijn er heel veel mensen om mij heen opgepakt. Ze begonnen ook jonge mensen op te pakken en in de gevangenis te gooien en te straffen. Iedereen die iets te maken heeft met politiek proberen ze de mond te snoeren. Van sommige mensen hoor je niks meer. Ik wilde niet op mijn lot wachten. Daarom ging ik in een keer weg. Ik heb het mijn familie niet eens verteld', vertelt hij hierover in Fight or Flight.

Inmiddels heeft hij de Nederlandse nationaliteit. Hij legde de vlucht destijds alleen af, zijn zusje, Mabroka, blijft achter in Sudan. Tot zij in 2023 ook besluit te vluchten.

Mabroka reist eind 2023 van Sudan naar Egypte, waar ze met hulp van haar broer – die mensensmokkelaars betaalt – een visum voor Rusland krijgt. Vanuit Rusland wordt ze door hen naar de grens met Belarus en Letland gebracht. Daar moet ze zelf te voet verder door de bossen richting de grens met Letland lopen. Vanaf daar wordt ze door de mensensmokkelaars naar een boerderij vlak bij de grens gebracht, met de belofte dat ze haar snel op zouden halen en naar Duitsland zouden brengen, maar dat gebeurt niet. En dus zit ze daar vast, met nog vier andere vluchtelingen uit Sudan en Tsjaad.

Meerdere malen vragen de mensensmokkelaars om meer geld – Abdulaal maakt duizenden euro's over. Al die tijd krijgen Mabroka en de anderen amper te eten. Op 18 november besluit Abdulaal om samen met vriendin Martine Doppen naar Litouwen te vliegen om zijn zusje – en de andere vluchtelingen – zelf te helpen.

Ze huren een auto en rijden naar de boerderij. In eerste instantie gaat het goed: Abdulaal en Martine slagen erin om Mabroka en twee andere vrouwen naar een gehuurd appartement over te brengen. Wanneer zij teruggaan om de andere mensen op te halen, worden ze opgepakt. Ze belanden in de cel, in voorarrest. De twee vluchtelingen worden na detentie de grens met Belarus overgezet.

Abdulaal en Martine worden aangeklaagd voor 'illegale verplaatsing van personen over de staatsgrens', een misdaad waar maximaal zes jaar gevangenisstraf op staat. Even later wordt deze aanklacht aangepast. Ze worden ook vervolgd voor het vervoeren van vluchtelingen van Belarus naar Letland – waar een gevangenisstraf van twee tot acht jaar voor staat.

Nee, dat mag niet. De Europese Commissie heeft bepaald dat het verlenen van hulp aan asielzoekers helemaal niet strafbaar mag worden gesteld.

Mabroka is inmiddels in Nederland en doorloopt hier de asielprocedure. Abdulaal en Martine weten nog niet wanneer zij voor de rechter in Letland moeten verschijnen. Om advocatenkosten voor de procedure te kunnen betalen zamelen ze geld in.

In De Wereld in Ter Apel wordt de grensstreek tussen Polen en Belarus uitgelicht. Hoewel dit een andere grens is dan die Abdulaals zusje en vier andere vluchtelingen zijn overgestoken, zijn er veel gelijkenissen met de manier waarop het er in beide grensgebieden aan toegaat.

Vluchtelingen die proberen de grens over te komen, lopen groot gevaar. Worden zij gevonden door de autoriteiten? Dan worden ze stelselmatig teruggestuurd naar het land waar vandaan ze vertrokken. Deze zogenaamde pushbacks zijn illegaal.