Twintig miljoen Nederlanders in 2060?

Volgens een nieuwe prognose van het CBS telt Nederland in 2039 negentien miljoen inwoners. En in 2060 zouden we zelfs de twintig miljoen kunnen aantikken. Kan onze samenleving dit aan? Of moeten we iets doen aan de bevolkingsgroei? En hóe zouden we dat kunnen doen? 
 
Als de huidige groeicurve doorzet heeft Nederland over twintig jaar twee miljoen inwoners meer dan op dit moment. En volgens hoogleraar Europese Studies Paul Scheffer hadden we dat al kunnen zien aankomen. ‘We hebben de afgelopen twintig jaar een ongekende bevolkingsgroei meegemaakt, van anderhalf miljoen mensen’, meldt Scheffer in De Nieuws BV. En de komende jaren zal deze groei dus door blijven zetten. Volgens het CBS komen er in de komende tien jaar nog eens een miljoen mensen bij. ‘Dat zijn er bijna 100.000 per jaar. Dat is hetzelfde als in vijf jaar tijd een stad als Den Haag erbij’, zegt Scheffer.

Migratiebeleid

De grootste bron van de bevolkingsgroei is migratie. 90% van de groei is hieraan gerelateerd. ‘De vraag naar de bevolkingsgroei in Nederland is dus eigenlijk ook een vraag naar hoe ons migratiebeleid eruitziet’, aldus Scheffer. 'Hebben we eigenlijk wel een beleid?', vraagt hij zich hardop af. ‘Ik denk het niet’, vervolgt hij. ‘We zien het, we passen ons aan, maar echt richting eraan geven, daar zijn we nog ver vandaan.’ De grootste stromen migranten komen uit Oost-Europa, buurlanden zoals Duitsland, India en voor een deel uit Syrië. ‘Bij migratie denken we heel vaak aan de klassieke migratielanden. Maar tegenwoordig is de diversiteit onder de migranten enorm.’

Achter de feiten aan

Volgens Scheffer lopen de prognoses van het CBS structureel achter de dynamiek die we zien. ‘Je kan je al afvragen wat het betekent dat het CBS binnen een jaar zijn prognose met een jaar aanpast. Dat is natuurlijk niet alleen een theoretische exercitie. Alle planning, bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw, is gebaseerd op dit soort prognoses. Grote gemeenten kijken hiernaar en stemmen hun beleid hierop af.’ Maar als die prognoses zo structureel achterlopen, dan lopen allerlei planningen altijd achter de feiten aan.

‘Migratie is net zo belangrijk als het klimaat’

Scheffer maakt de vergelijking tussen het klimaatbeleid en het migratiebeleid. ‘Als wij naar het klimaat kijken zeggen wij ook niet: "De ontwikkelingen doen zich al voor, wen er maar aan". Die houding hebben we wel als het gaat om migratie en bevolkingsgroei.’

Beleid naar scenario

Migratiebeleid wordt nu vaak gemaakt op basis van prognoses: een inschatting van hoe de situatie zal zijn. Volgens Scheffer is het veel slimmer om een beleid te maken op basis van scenario’s. ‘Als we proberen door te rekenen over de gevolgen van verschillende manieren waarop we migratiebeleid kunnen voeren, dan blijkt heel simpel dat een restrictief migratiebeleid leidt tot behoorlijke bevolkingskrimp. Dan ga je naar zo’n vijftien tot zestien miljoen inwoners. Een meer open migratiebeleid gaat naar twintig tot 22 miljoen Nederlanders.’

Scheffer heeft een scenario doorgerekend dat milder is dan het beleid dat Baudet (FvD) en Wilders (PVV) zouden willen voeren. Met deze beleidsvoering zouden we in Nederland uitkomen op een bevolkingskrimp naar zestien miljoen mensen. ‘Met een beleid zoals Baudet en Wilders voorstellen zou je uitkomen op een bevolkingskrimp naar vijftien miljoen mensen. Kijk naar krimpregio’s in Nederland, dat is heel problematisch. Wat dat zal doen, zouden we moeten onderzoeken.’

Beleid zoals Rob Jetten (D66) en Jesse Klaver (GroenLinks) dat voorstellen zou om een bevolkingsgroei naar 21 of 22 miljoen mensen gaan. ‘Zij willen een opener migratiebeleid.’ In dit beleid groeit het bevolkingsaantal exponentieel in verband met gezinshereniging en de daaropvolgende generaties. ‘De vraag daarbij is wat het gevolg is voor het energieverbruik. Want ook al heb je nog zo’n consequent milieubeleid, een grotere bevolking beweegt meer, consumeert meer en produceert meer.’

Behoefte in de samenleving

Volgens Scheffer denkt de huidige politiek niet goed na over de gevolgen van een bepaalde beleidsvoering. Het heeft er, volgens hem, voor een deel mee te maken dat Nederland zichzelf nooit als een echt migratieland heeft gezien. ‘Canada ziet zichzelf bijvoorbeeld wel als zodanig en geeft dus ook veel meer vorm aan hun migratiebeleid. Zij laten bijvoorbeeld arbeidsmigratie niet alleen over aan ondernemers. Zij kijken wat op langere termijn de behoeften in de samenleving zijn.’

Breed gedragen

Vorig jaar werd er door Klaas Dijkhoff (VVD) een motie ingediend om onderzoek te doen naar verschillende scenario’s en de gevolgen van snelle bevolkingsgroei. Opvallend was dat deze motie in de Tweede Kamer van links tot rechts werd gesteund. Scheffer: ‘Ik denk dat er, dwars door alle politieke tweedelingen heen, een geweldige behoefte is aan meer ordening en oriëntatie.’