Winterweetjes

De winter staat weer voor de deur, want het is 21 december. Het seizoen van de griep, winterhanden, hoest en natte neuzen is dus weer begonnen. Dat betekent dat het ook de kortste dag en daarmee de langste nacht van het jaar is! Wij zetten vijf feitjes die je nog niet wist over de kortste dag voor je op een rij.

Op de kortste dag is er een verschil in de duur van het daglicht. Dit heeft te maken met de breedtegraad. Bij landen dichter bij de evenaar, duurt de kortste dag langer dan in landen verder van de evenaar. Omdat Nederland zo klein is, gaat het maar om kleine verschillen. In Eindhoven duurt de kortste dag 7 uur en 50 minuten, terwijl in Den Haag de kortste dag nog eens 6 minuten korter is dan in Eindhoven. Tussen het noorden en het zuiden van Nederland gaat het dus om een verschil van ongeveer een halfuur. In het noorden van Noorwegen is het in de zomer de hele dag licht en in de winter de hele dag donker doordat dit nog verder van de evenaar ligt.

Op het zuidelijk halfrond valt de kortste dag rond 21 juni, in plaats van 21 december. Dat betekent dat het op het zuidelijk halfrond precies is omgekeerd. Het is dus niet overal ter wereld op 21 december de kortste dag. Op het zuidelijk halfrond is het juist 21 december de langste dag. De langste dag valt in het noordelijk halfrond rond 21 juni, maar niet per se altijd op die dag. Vaak is de langste dag één of twee dagen eerder en een enkele keer valt de langste dag op 22 juni. 

Tijdens het solstitium, de zonnewende, dat tussen 20 en 22 december elk jaar plaatsvindt, staat de aarde met de zuidpool het dichtst bij de zon. Dit verklaart waarom op het noordelijk halfrond rond deze tijd ook de kortste dag is en op het zuidelijk halfrond de langste dag. Er vindt ook een zonnewende plaats rond 20 en 22 juni. Hierbij staat de aarde alleen met de noordpool het dichtst bij de zon. 

Dat het de kortste dag is, betekent niet dat het vanaf nu weer eerder licht gaat worden. Na de kortste dag blijft de zon nog een tijdlang elke dag een paar minuten later opkomen. Dit gaat zelfs door tot januari. Op deze dagen is het toch langer licht, doordat de zon ook weer later ondergaat. Dit later ondergaan zorgt voor het tijdsverschil ten opzichte van de kortste dag. Ook is het al enkele dagen voor de kortste dag het vroegst donker geweest. Dit is meestal rond 16 december.

Op het noordelijk halfrond start dus de winter op 21 december, de kortste dag. De lente start daarna op 21 maart, de zomer op 21 juni en de herfst op 21 december. Dit is alleen niet het geval in schrikkeljaren. Deze startpunten van de seizoenen verdelen het jaar alleen niet in vier gelijke delen. Dit komt doordat de baan rond de zon geen cirkel heeft. Het zou een cirkel zijn geweest, als de aarde de enige planeet rondom de zon was. Maar door de aantrekkingskracht, vooral van de planeten Jupiter en Saturnus, is de baan niet rond, maar elliptisch.

Met de kortste dag van het jaar is dus ook de winter weer begonnen. Dit brengt ook altijd de volgende vraag met zich mee: Ga ik wel of niet op wintersport? Groen Licht helpt je hierbij een handje!