Twee jaar na de aanslag op Charlie Hebdo

In de periode na de aanslag op Charlie Hebdo werd er vanuit de politiek en vanuit de pers juist een nog grotere nadruk gelegd op vrijheid van meningsuiting. Er werd steeds meer gehamerd op ‘iedereen mag zeggen wat hij wil’ en dit uitte zich in een wereldwijd debat. Er werd hevig op de aanslag gereageerd en de kreet ‘je suis Charlie’ werd het leven in geroepen om steun te betuigen aan de slachtoffers. Dit werd al snel overgenomen en in hoog tempo verspreidt via social media.

De ‘je Suis’ leus is sindsdien steeds bij andere gebeurtenissen teruggekomen, zoals bij de aanslagen in Orlando , België en Brussel . De oorspronkelijke steunbetuigingen aan persvrijheid zijn geresulteerd in een enorme hype. Het blad stopte na de aanslag niet met het plaatsen van de controversiële cartoons. Sterker nog, precies een jaar later publiceerde het blad een twee keer zo dikke speciale editie om de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting nog meer te benadrukken. 

In De Wereld Draait Door werd op 7 januari 2016 besproken wat de gevolgen waren voor Charlie Hebdo en de persvrijheid in het algemeen. “Wat terroristen hebben proberen te doen is grandioos mislukt. De oplage van het blad was 30.000 en is een jaar later juist gestegen naar ongeveer 300.000. De Vrijheid van het woord is niet geschaad” zegt hoofdredacteur NRC Handelsblad Peter Vandermeersch in DWDD.

Het is opvallend dat juist het eerder zo gesteunde Charlie Hebdo binnen datzelfde jaar ook flinke kritiek ontving. Dit gebeurde bijvoorbeeld na het plaatsen van cartoons over de vluchtelingenproblematiek en het bekende beeld van het verdronken Syrische jongetje. Het had een golf van verontwaardiging op social media tot gevolg. Satire en ironie werd ineens een stuk minder goed ontvangen. Veel mensen vonden de cartoons bij deze situatie kwetsend en vonden dat daardoor de grens van vrijheid van meningsuiting werd overschreden.

De wisselende reacties op de publicaties van Charlie Hebdo illustreren de toenemende polarisatie in Westerse landen, vooral in de politiek. Tegenstellingen zijn steeds heftiger. Zo waren debatten en protesten tijdens de afgelopen Amerikaanse verkiezingen nog nooit eerder zo fel. En ook de moordaanslag op het Britse parlementslid Jo Cox in het Brexit-proces maakte dit duidelijk. Tot slot is in de aanloop naar de verkiezingen in Nederland ook veel meer verdeling te zien door een groei van kleine partijen. Vrijheid van meningsuiting blijft een omstreden begrip. Charlie Hebdo heeft altijd de grenzen van de vrijheid van meningsuiting opgezocht. Maar is die grens nu gevonden?