Documentaire 'De Verdediging' | Een interview met Monique Nolte

"Harry de Winter kende Nico Meijering en Bénédicte Ficq, - zij stonden in de jaren tachtig model voor de succesvolle dramaserie Pleidooi - en al een aantal jaar had hij het idee om een serie over hun kantoor en vak te maken. In de eerste instantie voelden de advocaten daar niet veel voor. Nadat Sarphati Media een jaar lang gesprekken met ze heeft gevoerd wilden ze meewerken. Vervolgens ben ik benaderd met de vraag of ik dat wilde maken."

"Ik was vooral nieuwsgierig. Ik was benieuwd naar wie die mensen waren. Het is belangrijk dat je een klik met de personages hebt, en je moet een beeld krijgen of er echt een verhaal inzit dat je aanspreekt en waar je mee uit de voeten kan. Ik zei dat het een leuk idee vond en ben toen bij de advocaten op gesprek gegaan. Ik vond het meteen een bijzonder kantoor. Je zou verwachten dat het er chique uitziet, met duur meubilair. Maar niets is minder waar. Wat ik aantrof was een rommelig kantoor, waar weinig geld is besteed aan kostbaar meubilair. Overal liggen dossiers en ordners: op de grond, in kasten en op tafels. Dat vond ik vanaf het begin opmerkelijk, omdat het hier een gerenommeerd kantoor betreft en je zou verwachten dat het er ook zo uit ziet. Niets is minder waar. Ze zien zichzelf een beetje als rebels; buitenstaanders en niet als advocaten, zoals je die in Amerikaanse series ziet: mannen in dure pakken, die puur voor de status en poen gaan."

"Ik heb heel goed nagedacht over wat een mooie vorm zou zijn. Het leek me geen goed idee een ‘talking heads’-serie te maken. De advocaten zijn verbaal zeer begaafd en hebben goed nagedacht over de dilemma’s van hun vak, dus ik verwachtte dat een talking heads-programma niet veel nieuws zou opleveren, omdat ze alle vragen inmiddels wel gehad hebben en overal een passend antwoord op hebben. Het zou in mijn ogen spannender zijn hen te volgen tijdens hun werk, dus tijdens rechtszaken. En daar zit ‘m dan ook precies de bottleneck, want advocaten hebben een geheimhoudingsplicht, dus ze kunnen mij niet zomaar toegang geven tot allerlei zaken. Bovendien heb je te maken met cliënten, die er geen nadeel van mogen ondervinden dat hun zaak in de belangstelling komt. Dat is nog best een puzzel geweest. Ik moest de advocaten er in eerste instantie van overtuigen dat het in mijn ogen spannender zou zijn hen tijdens hun werk te volgen, omdat dat een interessantere serie zou opleveren. De advocaten hadden echter een voorkeur voor interviews, omdat ze dat gewend zijn en omdat dit minder gecompliceerd is."

"In het begin was het vrij ingewikkeld. We begonnen met één zaak, de tabakszaak van Ficq. Dat was voor haar een relatief eenvoudige zaak om met ons de delen, omdat er geen cliënten waren, die nadeel van media- aandacht zouden ondervinden. Ficq kon dus vrijuit meedoen."

"Verder was het lastig cliënten te vinden die mee wilden werken. Ik voelde er bovendien weinig voor om mensen te filmen, die niet in beeld willen, omdat je hen dan moet blurren en/of de stem vervormen en dat vind ik zelf niet prettig kijken. ‘Het was mijn streven cliënten te vinden die bereid waren met naam en toenaam in beeld te komen."

"Het mooiste was dat er op een gegeven moment vertrouwen ontstond van beide kanten. En daardoor kregen we toestemming tot een aantal bijzondere zaken, zoals onder meer de Passagezaak."

"Ik wist dat Nico en Chris (Christian Flokstra, red.) de grootste zaak ooit in Nederland aan het voorbereiden waren: het Passageproces. Ik had al een paar keer een balletje bij hen opgegooid of we die zaak ook konden filmen, maar daar stonden ze in het begin niet open voor. Pas later, nadat ze er lang en goed over nagedacht hadden en er meer vertrouwen was, besloot Nico mijn verzoek met zijn cliënt Dino Soerel te bespreken. Toen ik inmiddels maanden bezig was met filmen voor deze serie vertelde Nico me dat Dino Soerel toestemming gaf om zijn zaak in de serie te verwerken. Dat was bijzonder nieuws, ook omdat er in deze zaak zowel voor hem (levenslang) als voor de advocaten veel op het spel stond."

"Er waren zaken die ik graag had willen filmen, maar waarvan de cliënt niet mee wilde werken. Wat ik echt heel erg jammer vond, was dat we geen toestemming kregen om een van de gesprekken te filmen, die Dino Soerel regelmatig met zijn advocaten in de gevangenis voerde. Ondanks dat Dino Soerel en de advocaten het zelf wél wilden. Hierdoor kon ik niet in beeld brengen hoe zo’n overleg verloopt."

"De verbetenheid waarmee Nico Meijering bezig was met het schrijven van zijn pleidooi. Maanden heeft hij zich opgesloten in zijn war-room, een mini-kamer in zijn woning. Op een gegeven moment vroeg ik me af of hij daarin niet te ver ging, want op het moment dat hij moest vlammen (op zijn eerste pleitdag), was hij bijna te ziek om te pleiten. Je zou kunnen denken: "het is maar werk. Ik stop om 17:00 uur." Maar zo werkt dat in hun geval niet. De belangen in de zaken die deze advocaten voeren, zijn groot. Als Nico zijn pleidooi niet op orde heeft, dan kan dat voor zijn cliënt grote gevolgen hebben. In Dino Soerels geval zelfs dat hij tot levenslang veroordeeld wordt."

"Ik maak met iedereen die ik film de afspraak dat ze de film mogen zien voordat deze wordt uitgezonden. Ik heb daarvan nooit problemen ondervonden. Ik hoef eigenlijk nooit iets te veranderen. Het gaat altijd om kleine dingetjes, zoals een voorkant van een huis, een naam op een dossier, die ik moet blurren. Dat soort dingen."

"In dit geval vond ik met name de eerste viewing – dus van aflevering 1 - behoorlijk spannend. In plaats van de gebruikelijke een tot twee hoofdpersonen, zaten er nu negen advocaten tegenover me. Tja, schiet er dan door je hoofd: wat gebeurt er als ze het niet met de montage eens zijn? Gaan ze me voor de rechter slepen?"

"Maar omdat we gedurende het gehele maakproces intensief met elkaar in gesprek zijn geweest over zowel de vorm van de serie als de grenzen waarbinnen we moesten werken, verliep de viewing zonder problemen."

"In mijn voorproces is er vaak een moment, waarop dat het tussen mij en de hoofdpersonen een beetje botst. Dit komt omdat ik te dichtbij kom en dat benauwt mensen. Ik begrijp dat, omdat de hoofdpersonen van een documentaire afhankelijk zijn van hoe een maker hen in beeld brengt en daarom houden ze in het begin vaak afstand."

"Je hebt soms tegengestelde belangen: de hoofdpersonen willen er graag zo positief mogelijk uitkomen; ik daarentegen ben geïnteresseerd in het échte verhaal, in zowel de mooie als minder mooie kanten van mensen. En ergens moet je in between  uitkomen."

"Als ik uitleg dat niemand alleen "goed" of "slecht" is en dat een verhaal geloofwaardiger wordt als je de worsteling van mensen – hun mooie en minder mooie kanten - in beeld brengt en met respect uiteraard, dan is mijn ervaring dat mensen bereid zijn ook de mindere kanten van zichzelf te laten zien. En omdat je dit tijdens het maakproces bespreekt en mensen mij uiteindelijk toestemming geven om bepaalde lastige momenten in beeld te brengen, is het resultaat dat ik hen tijdens een viewing laat zien geen verrassing. Ze weten immers wat er gefilmd is en met welke reden. En daarom hoef ik na een viewing geen essentiële dingen te veranderen."

"En op mijn beurt hou ik bij de montage rekening met de gevoeligheden, die er liggen. De verantwoordelijkheid om zorgvuldig met het vertrouwen dat is gegeven om te gaan, die voel ik wel ja…"

De Verdediging zie je vanaf 4 oktober, iedere woensdag om 20:30 op NPO 2.